Materiały konferencyjne SEP 1992

148 Underground Exploitation School '92 1. Wstęp Od lat prowadzone są wysiłki w celu ogrsinlczenia zagrożenia tąpaniami w kopalniach węgla. Niestety, pomimo wdrożenia licznych prac naukowo-badawczych i zastosowania nowych rozwiązań tech- nicznych postęp jest znikomy. Uzyskano go zresztą głównie przez dokonanie zmian technologicznych i organizacyjnych w kopalniach zagrożonych tąpaniami, przez wyposażenie przodków ścianowych w mocne obudowy osłonowe, ograniczenie liczebności załogi przeby- wającej w strefach zagrożonych itp. Zmiany te kompensując naras- tanie zagrożenia, spowodowane pogarszaniem się warunków geolo- giczno-górniczych, stwarzają wrażenie, że w zakresie zwalczania tąpań uzyskano pewien postep- Zasadniczą przyczyną braku liczącego się postępu w zwalcza- niu tąpań jest brak rozpoznania mechanizmu dominującego obecnie tąpnięcia stropowego. Istniejące i stosowane obecnie metody prognozy tąpań oraz środki profilaktyczne są skuteczne dla tąpań pokładowych, występujących powszechnie w kopalniach węgla do lat sześćdziesiątych, to Jest do czasu stosowania systemów zabierko- wych. Począwszy od lat sześćdziesiątych, kiedy to zaczęto pow- szechnie stosować systemy ubierkowe, a zwłaszcza ścianowe, tąpania pokładowe występują sporadycznie, natomiast powszechnie występują tąpania stropowe. Ponieważ procesy geomechaniczne po- przedzające tąpania stropowe i sam jego przebieg jest zupełnie inny niż w przypadku tąpnięcia pokładowego, stosowane metody oceny stanu zagrożenia oraz stosowana profilaktyka nie mogą być w pełni skuteczne. W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych rozpoczęto prace badawcze w celu wyjaśnienia mechanizmu tąpnięć w kopalniach węgla (Marcak, 1985), Na podstawie statystycznych analiz ponad 20 000 wstrząsów górniczych ustalono, że występują co najmniej dwa mechanizmy wstrząsów. Jeden dla wstrząsów niskoenergetycz- nych, a drugi dla wysokoenergetycznych przy czym ten drugi, wskazuje cechy zbliżone do znanego z mechaniki skał i sejsmolo- gii mechanizmu stick-slip. Biorąc pod uwagę, że tąpnięcia spowo- dowane są głównie wstrząsami wysokoenergetycznymi należałoby oczekiwać, że dla opisu tąpań ten właśnie model jest najbardziej