Materiały konferencyjne SEP 1992

150 Underground Exploitation School '92 2.1. Tąpania pokładowe Tąpania pokładowe sa to tapnięcia spowodowane wstrząsami górniczymi mającymi ogniska w eksploatowanym pokładzie. Tapania te występowały powszectinie w górnictwie węglowym i pojawiały się jako eksplozywne rozgniatania nóg, płatów, fi larów oporowycłi i innycti resztek pokładu. Ten rodzaj tąpnieć można opisać modelem dy1 atacyjno-dyfuzyjnym, op ł sanym w licznycłi pub 1 i kacJach (np. Brace i in. , 1966; Nur, 1972). Model ten opisuje zniszczenie ośrodka skalnego pod wpływem narastającego obciążenia pionowego. Stosując go do opisu tąpnięcia pokładowego, przyjmuje się, że pokład węgla zostaje gwałtownie zniszczony na skutek wzrastają- cego nacisku wywieranego przez warstwy stropowe. Po przekrocze- niu wytrzymałości pokładu następuje jego eksplozywny rozpad, połączony z wyrzutem węgla do sąsiednich wyrobisk. 2.2. Tąpania stropowe Za przyczynę tąpań stropowycłi powszecłinie uważa się okresowe załajnywanie się grubych ław mocnych skał zalegających nad eks- ploatowanym pokładem (Budryk, 1938). Koncepcja ta do dzisiaj nie Jest kwestionowaną, lecz opis pękania skał Jest mocno uproszczo- ny: pomija reoiogiczny charakter tego pękania. Mechanizm tąpnięcia stropowego według modelu poślizgowego podanego przez autora (Goszcz, 1988, 1991a), spowodowanego wstrząsem górniczym mającym ognisko w skałach stropowych i lus- truje rys.l. Warunkiem wystąpienia wstrząsu górniczego wg. modelu przed- stawionego na rys.1, jest podział warstw stropu zasadniczego na bloki i możliwość przemieszczania się bloków względem siebie. Powstanie powierzchni podziału w kierunku równoległym do uławicenia, spowodowane jest deformacją pakietu warstw skalnych o różnej podatności na odkształcenia. Deformacja takiego pakietu którą w dużym uproszczeniu można porównać do deformacji resora, powoduje pojawienie się naprężeń stycznych na kontaJccie dwóch warstw o rożnej podatności (np. piaskowce - iłowce). Jeżeli na- prężenia te są odpowiednio duże, wówczas pomiędzy tymi warstwami