Materiały konferencyjne SEP 1992

Szkoła Eksploatacji Podziemnej * 92 151 aa tworzy się powierzchnia ścinania. Powodem ścięcia moga być przy- czyny górnicze (eksploatacja) lub geologiczne (ruchy diastro- ficzne). Powierzchnie podziału poprzeczne do ulawicenia w skałach powstają wszędzie tam, gdzie z przyczyn geologicznych lub górni- czych występuje odpowiednio duży gradient przemieszczeń piono- wych. Sa to uskoki oraz różnego rodzaju spękania spowodowane eksploatacja. Spękania takie występują z reguły tam gdzie front został zatrzymany i maja tym większy zasięg "w górę" im mnieJ podatne sa skały w stropie eksploatowanego pokładu. Tym między innymi tłumaczyć należy związek tąpań z występowaniem w stropie mocnych, S2tyvmych i niepodatnych na odkształcenia skał. Po wybraniu pokładu pod blokiem A (rys.l) skały nad zrobami Z przemieszczają się w dół do wybranej przestrzeni. Jeżeli Jed- nak nad zrobami występują skały o różnej podatności na odkształcenia, to wówczas na krawędzi K (lub na uskoku i każdym innym pęknięciu) osiadanie może zostać zahamowane. Strop bezpo- średni zazwyczaj "rabuje się" łatwo» natomiast przemieszczanie się w dół znajdujących się wyżej sztywnych i mocnych skał zablo- kowane Jest siłą tarcia T na pęknięciu S nachylonym pod katem a (kat ścinania). Powstaje w ten sposób stsin równowagi nietrwałej, w którym blok skalny A z jednej strony opiera się na podłożu (lub zrobach), a z drugiej Jest zawieszony na szczelinie S. Po- między warstwa podatna, a sztywna tworzy się rozwarstwienie R, Równowaga nietrwała może utrzym5n^ć się długo, lecz Jeśli wystąpią dodatkowe przyczyny równowaga ta może zostać naruszona. Najczęściej mechanizmem spustowym Jest eksploatacja pod blokiem B odblokowuJaca poś1 i zg bloku A po szcze1 i ni e. Bezpośredni a przyczyna tego odblokowania są rozciągania występujące przed zbliżającym się frontem F, redukujące siłę tarcia T na pęknięciu. Jeżeli siła tarcia (naprężenia styczne) na powierzchni pęknięcia zostanie obniżona w wystarczającym stopniu, wówczas nastąpi ze- ślizgnięcie się bloku A. Udar spowodowany spadkiem bloku A powo- duje wstrząs górniczy i przy odpowiednich warunkach tąpnięcie w sąsiedztwie krawędzi K. Mechanizm powyższy, nazwany przez autora "poślizgowym". Jest zbliżony do mechanizmu podanego przez Bi 1ińskiego (Bi 1iński, 1981). Wykorzystując model poślizgowy można wyjaśnić przyczyny