Materiały konferencyjne SEP 1992

226 Undergroiind Exploitation School '92 1. Wstęp Węgiel Jako skała osadowa, pod względem chemicznym jest miesza- miną substancji organicznej /ok. 85%/, powstałej głównie z roślin sprzed milionów lat z substancja mineralna /ok. 15%/, towarzyszącą powstawaniu złóż. Fundament budowy chemicznej, główej części masy węglowej, stanowi szkielet o strukturze aromatycznej. Podstawowa jednostka struktu- ralna jest układ prawdopodobnie trój- lub więcej członowego skondensowanego pierścienia aromatycznego, połączonego na peryfe- riach z bocznymi grupami, zawierającymi łańcuchy alifatyczne, pierścienie alicyklowe /pięcioczłonowe/ oraz reaktywne grupy tlenowe. Moga również występować sporadycznie heteroatomy tlenu, azotu i inne. Integralna częścią składowa węgła jest substajicja mineralna. Składa się ona z dwóch członów. Pierwszy określany jako substancja "związana", wchodzi w skład budowy komórkowej węgla. Jej ilości sa zależne od składników petrograficznych węgla. Drugi człon to substancja "wolna", występująca w postaci drobnoziarnistych wprysków w skal i maJcro i mikro, warstewek i różnego rodzaju przerostów. Substancję tę można w znacznym stopniu oddzielić od masy węglowej różnymi metodami fizycznymi i chemicznymi, stosując odpowiednie procesy wzbogacania węgla. Nie zawsze Jednak procesy wzbogacania węgla są stosowane. Obniżenie zawartości substancji mineralnej ma zasadnicze znaczenie dla ochrony środowiska. W procesach technologicznego użytkowania węgla oprócz szkodliwych produktów gazowych do atmosfery dostają się w postaci pyłów lotnych składniki mineralne węgla oraz związane z nimi pierwiastki śladowei Jak : As. Ag, B, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, F, Hg, Li, Mo, Mn, Ni, Pb. Rb, Sb, Sn, Sr. Ti, V, Zn i inne. Opadaja one na ziemię w ilościach kilku ton pyłu w skali roku skażając całe biologiczne środowisko. Praca niniejsza poświęcona Jest występowaniu pierwiastków toksycznych w węglu i pyłach oraz ich oddziaływaniu na stan zdrowotny załóg górniczych przebywających w miejscach maksymalnego zapylenia zarówno na dole kopalni jak i na powierzchni.