Materiały konferencyjne SEP 1992

228 Undergroiind Exploitation School '92 raturze 800 -IS^C jest produktem substancji mineralnej węgla, a jego popiół, w zależności od udziału procentowego poszczególnych minerałów jest bardzo zróżnicowany i zawiera : SiO^ od 7 - 70%, Al^O^ od 5 - 40%, Fe^O^ od 3 - 40%. CaO od 2 - 28%, MgO od 1 - 15%. SO od 2 - 20%. O Substancja mineralna węgla, oprócz pierwiastków podstawowych bogata jest również w cały szereg pierwiastków podrzędnycti, czyli takich, których procentowa zawartość mieści się w przedziale 1 - 0 . 1 % wag. oraz pierwiastków śladowych, których zawartości wync- sza^ poniżej O. 1% wag. Do pierwiastków zawsze występujących należa: As, Ag, B, Ba ,Be, Cd, Co, Cr, Cu. F, Ga, Ge, Hf, Hg, Li, Mn , Mo. Ni, Pb, Rb, Sb, Sn, Sr, Ti, V, Zn i inne. Niektóre z nich często występują w zróż- nicowanych koncentracjach i należa przemiennie raz do Jednej, raz do drugiej grupy. Większość z wymienionych pierwiastków są toksyczne i silnie toksyczne Jak np. As, Cd, Be, Hg, Mo. Występujące w węglu pierwiastki śladowe na ogół nie tworzą własnych minerałów, lecz występują w stanie znacznego rozproszenia geochemicznego. Ukrywają się zatem w sieci krystalochemlcznej swych głównych partnerów mineralnych, z którymi wiążą ich zbliżone promienie jonowe i potencjały Jonizacji. Prowadzone w GIG od szeregu łat badania węgla pozwalają na uchwycenie pewnych ogólnych zależności. Wskazują one, iż na zmienność występoweinia pierwiastków podrzędnych i śladowych w węglu ma również wpływ Jego skład petrograficzny,rodzaj skał stropowych, spadowych i przerostów. głębokość eksploatowanych pokładów, rodzaj wód, temperatura oraz zdolności sorpcyjne węgla. Dotychczaspwe wyniki badań nie sugerują zdecydowanego wpływu tektoniki na zwiększone koncentracje pierwiastków w węglu. Nie można jednak pominąć przypadków drożności tych stref, które mogą /szczególnie z uwagi na wody krążące oraz ich pH/ zwiększyć zdolności sorbcyjne węgla. Prowadzone przez szereg lat oznaczenia pierwiastków w węglu pozwoliły na wyliczenie wartości średnich dla Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Tabela 3 prezentuje wartości średnie oznaczo- nych pierwiastków w węglu i pyle.