Materiały konferencyjne SEP 1992

26 Underground Exploitation School * 92 1. Wprowadzenie Jednym z podstawowych zjawisk fizycznych wykorzystywanych do prog- nozowania czBLSu wystąpienia wstrząsu oraz kontro 1 i stanu zagrożenia tapaniami w kopalniach, jest naturalna emisja sejsmicz- na górotworu. Zjawiska te wykorzystuje się również do rozwiązywania wielu zagadnień z zakresu geotechniki (Zuberek W. 1988). Przedział częstotliwościowy sygnałów będących skutkiem wystąpienia omawianych zjawisk zawiera się w granicach od ułamków Hz dla trzęsień Ziemi do dziesiątków kHz w przypadku zjawisk związanych z deformacja sieci krystalicznej (Gibowicz S. 1988, Zu- berek W. 1989). W praktyce górniczej rejestrację emisji sejsmicznej prowadzi się w dwu zakresach (oknach) częstotliwościowych: - okna sejsmologiczne od 1 do 50 Hz - okna sejsmoakustyczne od 0.2 do 3 kHz Zjawiska reJestrowsine w kopalniach przy pomocy stEuidardowej sieci sejsmometrów obejmujących pasmo sejsmologiczne mają energie na ogół przekraczajace 1E3 J. Sieć pomiarowa optymalizowana Jest pod kątem lokalizacji źródeł tych zjawisk. Jak zostało wykazane, stru- mi eń emisj i tych zjawi sk ma chairakter po i ssonowski, czyi i całkowicie losowy, co sugeruje ich losowa niezależność. Uważa się» iż zjawiska wysokoenergetyczne są skutkiem przebiegającego w górotworze określonego procesu geodynamicznego. Należy również podkreślić, że liczebność zjawisk z tego zakresu energii nawet w stosunkowo dużych przedziałach czasu Jest na ogół zbyt mała dla stosowania w interpretacji metod statystycznych. Własności te praktycznie uniemożliwiają prowadzenie predykcji czasu wystąpienia wstrząsu w oparciu o rejestracje sejsmologiczne w kopalniach. Istnieją Jednak duże nadzieje rozwiązania tego problemu w oparciu o rejestracje niskoenergetycznego zaJcresu emisji sejsmicznej, która zawiera wysokoenergetyczne sygnały sejsmoakustyczne oraz niskoenergetyczne sygnały sejsmologiczne (tzw. ślady). Sygnały śladowe wywołane niskoenergetycznymi zjawiskami sejsmologicznymi mają zniekształcone przebiegi spowodowane obcięciem pasma częstotliwości przez system pomiarowy. Znany jest związek łączący rozmiar pęknięć L z częstot1iwością narożną sygnałów, które roz- chodzą się w górotworze w postaci fali sprężystej