Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 1

Szkoła Eksploatacji Podziemnej '93 wydobywcze, wystarczalność, a przede wszyslkiem ich geopolityczne rozlokowanie - stwarzają powiązania gospodarcze, a często także zależności polityczne w skali państw, regionów świata. Stąd paiistwa-reądy zachowują daleko sięgającą ingerencję w zaopa- trzeniu kraju w surowce energetyczne, stwarzając jednocześnie szerokie pole działania podmiotom gospodarczym - producentom, handlowcom, użytkownikom. W ten sposób wypracowano systemy organizacyjne i ekonomiczno-finansowe dla optymalnych rozwią- zań, w tym podstawowym dla każdego kraju sektorze gospodarczym. Polska znajduje się obecnie w szczególnej sytuacji w przechodzeniu do gospodarki rynkowej i dlatego właściwe określenie funkcji państwa poprzez stworzenie odpowiednich systemów organizacyjnych i ekonomiczno-finansowych - mają decydujące znaczenie dla zapewnienia w bliższej i dalszej perspektywie bezpiecznego zaopatrzenia kraju w surowce strategiczne z uwzględnieniem suwerenności, ekonomii i ekologii. 1. Aktualny stan organizacyjny i systemowy Przemysł górniczy w Polsce, a w szczególności przemysł paliw i energii charakte- ryzował się do 1990 r. kapitałochłonną, zbudowaną przez 45 lat strukturą majątku państwowego, który tworzył ściśle ze sobą powiązany system. Zainwestowany kapitał w kopalnie węgla kamiennego i zaplecze techniczne (naukowe, projektowe, konstru- kcyjne, maszynowe, budowlane) kompleksy energetyczne oparte o wydobycie węgla brunatnego, przemysł elektroenergetyczny - elektrownie, elektrociepłownie i system przesyłowy elektroenergetyczny, górnictwo naftowe i gazownictwo wraz z systemami przesyłowymi gazu ziemnego, koksowniczego - stanowią ciągle ogromną wartość majątku narodowego, którego eksploatacja przewidziana jest na dziesiątki lat. Ten zwarty - centralnie sterowany i zarządzany przez pośrednie ogniwa organizacyjne - system zaopatrzenia kraju w paliwa i energię - został w 1990 r. zburzony. Likwidacji tego złożonego organizacyjnie i systemowo sektora gospodarki - jak dowodzą tego funkcjonujące systemy w krajach EWG - dokonano u nas nie w imię usprawnienia jego działania lecz z czysto doktrynalnych przesłanek. Zlikwidowano centralne organizacje i ogniwa pośrednie w zarządzaniu i utworzono setki samodzielnych i samorządnych przedsiębiorstw w przemyśle węgla kamiennego, węgla brunatnego, w elektroenergetyce i ciepłownictwie. W niezmienionej praktycznie formie organizacyjnej ostało się tylko Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo. Jako namiastkę ogniw pośrednich pomiędzy Ministerstwem Przemysłu a przedsiębior- stwami stworzono - w przemyśle węgla kamiennego - Państwową Agencję Węgla Ka- miennego SA, a w przemyśle energetycznym - Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA - jednakże bez gestii regulacyjnych wobec samodzielnych przedsiębiorstw wytwórczych. Warto w tym miejscu nadmienić, że sektor energetyczny w Polsce jest jednym z największych w polskiej gospodarce. W 1990 r. pracowało w nim ponad 600 tys. osób, a jego udział w tworzeniu dochodu narodowego wyniósł - 10%. W okresie Sekcja I 109