Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 1

Underground Exploitation Schcx>l '93 różnych ośrodków badawczych i przemysłowych na świecie oparte na konkretnych, dostępnych na międzynarodowym rynku profesjonalnych przyrządach i urządzeniach, mają wskazać na możliwości oraz niezbędność analogicznego podejścia do zagadnień pomiarów górotworu w państwie, które zmuszone jest do poszukiwania wszelkich dróg unowocześniania swojej gospodarki. 2. Klasyfikacja metod i urządzeń pomiarowych 2.1 Metody badania górotworu in situ Skomplikowana natura górotworu powoduje, że do zrozumienia i wyjaśnienia wielu zjawisk w nim zachodzących włączają się coraz to nowsze dyscypliny naukowe wraz ze swym aparatem badawczym. Udoskonalane są zarówno metody teoretyczne jak i empiryczne. Dla tych ostatnich na szczególną uwagę zashiguje rozwój aparatury, czujników, oprzyrzą- dowania czy wreszcie samej metodyki pomiarowej wykorzystującej dzisiaj niejednokrotnie najnowsze osiągnięcia techniki, szczególnie techniki komputerowej. Pomiar jest coraz dokładniejszy, a ilość i częstotliwość możliwych do zrealizowania pomiarów w bardzo krótkim czasie jest olbrzymia i częstokroć znacznie przewyższa praktyczne potrzeby. Badania empiryczne to badania prowadzone nie tylko w laboratoriach naukowych. Dla górnika, szczególnie pracującego pod ziemią na znacznej głębokości, w warunkach ciągłego zagrożenia życia, niezwykle istotne są obserwacje zachowania się górotworu i właściwa ich interpretacja, prowadzone na bieżąco wraz z postępem wyrobisk w wa- runkach naturalnych. Współczesna geomechanika coraz częściej sięga do takich właśnie metod pomiarowych - badania górotworu in situ. Trudno dzisiaj stwierdzić kiedy po raz pierwszy zwrócono uwagę na istotę badań in situ bowiem z formalnego punktu widzenia nawet obserwacja gołym okiem tego co dzieje się w trakcie wykonywania rozmaitych robót górniczych to też swego rodzaju badanie in situ. Pozostaje problem właściwej interpretacji poczynionej obserwacji i ewentualnego przewidzenia skutków. Zadaniem autora niniejszego wykładu nie jest jednakże analiza historycznego rozwoju metod badawczych, lecz przedstawienie najnowszych osiągnięć w tym zakresie, które mogłyby mieć zastosowanie w warunkach polskich. Przywołane poniżej bogate doświadczenia państw zamożniejszych dotyczące górnictwa lub budownictwa podziemnego oraz możliwości dostępu do odpowiednich urządzeń, nie pozostawiają zdaniem autora cienia wątpliwości co do celowości wprowadzenia nowo- czesnych technik pomiarowych również w polskim górnictwie. Pośród metod badawczych stosowanych do pomiarów i obserwacji górotworu można wyróżnić następujące metody: — geodezyjne, — geofizyczne, — geomechaniczne. Metody geodezyjne stosuje się w kopalniach przede wszystkim do bieżących pomiarów zmian współrzędnych wysokościowych lub zmiany kątów poziomych lub pionowych w celu 240 Tom I