Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 1

Underground Exploitation Schcx>l '93 Zastosowana metoda określonych pomiarów zależy zarówno od celu, któremu mają one służyć jak i oczywiście od typu i możliwości technicznych urządzenia pomiarowego. Przyjmując jako kryterium typ stanowiska pomiarowego, bez względu na przyjętą metodykę badań, można wyróżnić dwie zasadnicze metody prowadzenia pomiarów geomechanicznych: — pomiar bez ingerencji w górotwór, — pomiar z ingerencją w górotwór. Metoda bez ingerencji w górotwór polega na określeniu danego parametru na istawie pomiaru nie wymagającego wykonania jekiegokolwiek dodatkowego wyrobiska, otworu lub szczeliny w górotworze (np. pomiar obniżenia stropu bezpośredniego, wypiętrzenia spągu, tłumienia fali sprężystej przechodzącej przez filar, itp.). Ingerencja w górotwór polega na wykonaniu w górotworu specjalnego otworu, szczeliny lub filara badawczego (makropróbki). Jeżeli mierzy się zmiany określonych parametrów wskutek samoczynnych zjawisk zachodzących w górotworze (rozwarstwienia, zaciskanie otworu, obniżenie stropu) spo- wodowanych naturalnym ruchem górotworu lub eksploatacją złoża to wówczas mówimy o b i e r n ym sposobie obserwacji. W przypadku gdy sztucznie obciążamy jakąś partię masywu skalnego przy pomocy dodatkowych urządzeń (próba wytrzymałości, pomiar modułu sprężystości, itp.) aby określić wielkość charakterystyczną, to taki sposób nazywamy sposobem a k t y w n y m. 2.3. Rodzaje i typy czujników stosowanych do badania górotworu Wiele znanych zjawisk i własności fizycznych różnych materiałów wykorzystuje się jako zasadę działania przyrządu pomiarowego do badania górotworu. Spośród nich na uwagę inżyniera górnika zasługują przede wszystkim te, które zdobyły już dzisiaj uznanie wielu użytkowników. Ze względu na rodzaj mierzonego parametru fizycznego można wymienić następujące rodzaje czujników: mechaniczne, elektrooporowe, indukcyjne, magnetyczne, wibracyjne, ciśnieniowe, aerometryczne, radiometryczne, piezometryczne, hydrauliczne, optyczne. Pozytywne doświadczenia pozwoliły w wielu przypadkach na uruchomienie produkcji czujników na większą skalę i ich sprzedaż. Oczywiście możliwe są teoretycznie wszelkie kombinacje pomiędzy poszczególnymi grupami w ramach jednego przyrządu jeśli jest to tylko celowe ze względu na łatwość przetwarzania pewnego sygnału na inny, dogodniejszy do zrejestrowania. Specyfika i zasada działania poszczególnych rodzajów czujników zależą od konkretnego rozwiązania technicznego. Z punktu widzenia inżyniera gómika bardziej przydatny wydaje się być podział czujników pomiarowych opierający się nie na fizycznej zasadzie działania, ale na rozróżnieniu wartości mierzonej i szacowanej w górotworze. Tak więc wyróżnia się następujące typy czujników: 242 Tom I