Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 1

Szkoła Eksploatacji Podziemnej '93 — dwunitrotoluen, — trójazotan gliceryny, — dwuazotan glikolu etylenowego, — azotany celulozy, — różne izomery wymienionych związków. Związki te w przypadku silniejszego łub wielokrotnego zatrucia mogą wywoływać następujące objawy: bóle głowy, wymioty, sinicę, krwawe biegunki, wypadanie włosów, bóle stawów, cłioroby wrzodowe skóry, brak ^ t y t u , silne pragnienie, bóle mięśni, zaburzenia wzroku, zaburzenia równowagi, czernienie skóry, egzemy i uczulenia, porażanie ośrodków ruchu, porażanie ośrodków mowy, obniżanie ciśnienia, obniżanie (i to znaczne) temperatury ciała. Do organizmu trucizny te dostają się przez połykanie pyłów (trotyl, DNT oraz ich izomery), przez skórę (nitrogliceryna, nitroglikol, w małym stopniu nitropochodne) oraz przez wdychanie. Ostatni przypadek dotyczy płynnych nitroestrów, a szczególnie silnie parującego, bezwonnego i bardziej toksycznego (5-6 razy) nitroglikolu, szczególnie niebezpiecznego podczas up^ów, przy pracy w podwyższonej temperaturze.. Wg danych literaturowych zatrucia nitroestrami mogą utrzymywać się do 4 miesięcy, przez taki bowiem okres czasu skutki zatrucia mogą pozostawać w organizmie. Zatrucia nitropochodnymi aromatycznymi mogą utrzymywać się do 17 miesięcy i dotyczy to przede wszystkim DNT (a więc związku bardziej toksycznego od TNT). Nitropochodne aromatyczne jako ciała stałe osadzają się przede wszystkim w wątrobie, z której są po jakimś czasie wypłukiwane. Należy wspomnieć, że związki oparte o pierścień benzenowy, bywają w mniejszym lub większym stopniu przyczyną chorób nowotworowych, Z racji tej nowoczesne materiały wybuchowe muszą posiadać receptury, w których zmniejszać się będzie zawartość nitroglikolu poprzez zwiększanie zawartości nitrogliceryny w mieszaninach tych dwóch nitroestrów oraz należy eliminować DNT i jego izomery spośród składników MW. Niezależnie od wymienionych „uszlachetnień", MW przyszło- ściowe muszą mieć ograniczoną do minimum zawartość składników toksycznych. Drugim źródłem zatruć są gazy postrzałowe. Nawet bardzo dobry teoretycznie dobór bilansu tlenowego nie chroni przed wytwarzaniem toksycznych składników wybuchu. Podczas wybuchu wytwarza się nie tylko para wodna i dwutlenek węgla, ale również tlenki węgla i tlenki azotu. Związane to jest szczególnie z materiałami grubodyspersyjnymi, w których nośniki węgla i wodoru z jednej strony oraz nośniki tlenu z drugiej strony (reagenty) znajdują się od siebie w odległościach „kosmicznych". Prowadzi to nie tylko do niepełnej reakcji chemicznej i bardzo dużych strat energetycznych (sięgających nawet 50% energii potencjalnej), ale i do wytwarzania takich składników wybuchu, jakie wynikają z warunków miejscowych. Oprócz powyższego grut>odyspersyjność składników obniża znacznie prędkość detonacji (i ciśnienie), co znowu zmniejsza impedancję MW tak istotną w procesie przdcazywania energii skale. Stąd następnym zaleceniem będzie stosowanie takich MW, w których składniki (nośniki reagentów) będą znajdować się blisko siebie (dobre zmielenie i wymieszanie składników). Wówczas końcowy skład produktów wybuchu będzie bardziej skorelowany z bilansem tlenowym. Badania skbdników chemicznych po detonacji wykazdy, że gazy postrzałowe za- Sekcja V 353