Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 1

Underground Exploitation School '93 5. Wpfyw papierowej otoczki naboi i jej pokrycia zabezpieczającego przed wilgocią Obecność papierowej otoczki naboi i jej pokrycia (np. parafiny) wywierają znaczny wpływ na skład i ilość gazów toksycznych tworzącycłi się podczas wy- buchu. Wpływ ten może mieć dwojaki charakter. Z jednej strony, wskutek obecności papierowej otoczki i parafiny czyli nośnika węgla o znacznym ujemnym bilansie tlenowym, następuje zwiększenie ilości CO w produktach wybuchu. W przypadku materi^u wybuchowego o dodatnim bilansie tlenowym obecność papierowej pa- rafinowej otoczki nie tylko sprzyja zwiększaniu CO w produktach wybuchu, ale również pewnemu obniżeniu ilości tlenków azotu. Tłumaczy się to tym, że część tlenu jest zużywana na utlenienie węgla z otoczki i parafiny, i dlatego jest utru- dnione tworzenie się tlenków azotu. Z drugiej strony papierowa parafinowana otoczka sprzyja włączaniu się pyłów i gazów do rozwoju reakcji wybuchowej, hamując normalny jej przebieg i doprowa- dzając do znacznego zwiększenia ilości tlenków azotu. 6. Wpfyw dodatków do składu materiału wybuchowego Wprowadzenie do materiału wybuchowego specjalnych dodatków w postaci soli mineralnych prowadzi do wyraźnego obniżenia ilości tworzących się gazów toksycznych. Najlepszym dodatkiem jest azotan potasu (KNO3), tak zwana saletra potasowa. Dodatek azotanu potasu powoduje zmniejszenie ilości tlenków azotu, przy czym najwyraźniejsze zmniejszenie obserwuje się przy zawartości saletry potasowej do 10%; dalsze zwiększanie zawartości KNO3 nie wykazuje istotnego wpływu. Dodatek innych soli mineralnych takich, jak: azotan sodu (NaN03), chlorek sodu (NaCl), chlorek potasu (KCl) - również prowadzi, lecz w mniejszym stopniu, do zmniej- szenia ilości tlenków azotu w produktach wybuchu. 7. Wpływ środowiska skalnego otaczającego ładunek Analizując zjawisko wybuchu materiałów amonowo-saletrzanych, umieszczonych w środowisku skalnym o określonej gęstości, można rozróżnić dwie fazy jego przebiegu. W pierwszej, początkowej fazie, zachodzi raptowne podwyższenie ciśnienia wskutek utworzenia się dużej ilości silnie nagrzanych gazów. Faza ta trwa tak długo, dopóki nie zacznie się pękanie skał otaczających ładunek. Druga, końcowa faza polega na szybkim rozszerzaniu się i ochładzaniu produktów gazowych - mieszaniu ich z powietrzem kopalnianym oraz wtórnych reakcjach, zachodzących zarówno między produktami wybuchu, jak również między ich mieszaniną z powietrzem. Niewątpliwy wpływ na reakcje wybuchu wywierają masa i wytrzymałość środowiska skalnego. Im wytrzymalsze są skały otaczające ładunek, tym dłużej przebiega pierwsza faza, tym pełniejsza jest detonacja materiału wybuchowego i tym większe ciśnienie powstaje w otworze. Wydłużenie czasu trwania pierwszej fazy wybuchu oznacza, że większość reakcji zdąży zakończyć się przed rozerwaniem calizny, co prowadzi 380 Tom I