Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 1

Szkoła Eksploatacji Podziemnej '93 Brak doświadczenia oraz badań naukowych nad obniżeniem lotności nitroglikolu przez odpowiednia żelatynizację samego nitroglikolu lub mieszaniny nitroglikolu z małą ilością nitrogliceryny w stosunku 4:1 oraz nie najlepszej jakości używanych surowców do dynamitów lub barbarytów, nie dało to zbyt długo czekać na skutki i już w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych zaczęto odczuwać wpływ nitroglikolu na organizm, ujawniający się bólem głowy, wymiotami i złym samopoczuciem. Przypadki te występowały najczęściej w szybach i przekopach drążonych przez zakłady robót górniczych. Przyczynę tę usunięto pizez wycofanie z produkcji dynamitu opartego na samym nitroglikolu oraz na zmianie stosunku nitrogliceryny do nitroglikolu, stosując skład eutektyczny mieszaniny (60% nitrogliceryny i 40% nitroglikolu), mający najniższą temperaturę zamrażania. Taki skład nitrogliceryny stosuje się w większości krajach zachodu produkujących materi^y wybuchowe nitroglicerynowe. Często występujące wady MW utożsamia się z zaistniałym zdarzeniem w KWK „Kaczyce" w dniu 1984.08.14, gdzie po robotach strzałowych prowadzonych przy użyciu dynamitu skalnego 6G5 wystąpiła niedyspozycja zdrowotna u siedmiu pracow- ników kolejnej zmiany, nie biorących bezpośredniego udziału przy robotach strzałowych, podczas zjazdu na dno szybu (po uprzednio wykonanej w nim robocie strzałowej z użyciem około 300 kg MW, załadowanego do 145 otworów strzałowych). Lekarz stwierdził u poszkodowanych objawy znacznego obniżenia ciśnienia krwi, co świadczyć mogło o zatruciu nitroestrami. Zaistniałe zjawisko (lub zjawiska podobne) często wiąże się z „niewłaściwym" składem chemicznym MW, polegającym na zastąpieniu w materiale wybuchowym nitrogliceryny nitroglikolem. W przypadku KWK „Kaczyce" stosowano dynamit skalny 6G5, posiadający największą zawartość nitrogliceryny (50% nitrogliceryny i 50% nitroglikolu), taką samą co dynamit skalny 5G1 stosowany w latach 70-tych. Przyczyną złej jakości omawianych MW jest mała ich wodoodpomość, w wyniku czego materiał wybuchowy ulega rozmakaniu i niepełnej detonacji, w szczególności - przy jego stosowaniu w warunkach podwyższonej temperatury oraz dużej wilgotności powietrza, jakie to warunki występowały między innymi w KWK Kaczyce. Stosowane w poprzednich latach tego typu dynamity w warunkach suchych, wil- gotnych lub lekko zawodnionych nie dawały takich reakcji. Dynamit skalny o zawartości do 30% nitroestrów do 1986 roku nie był produkowany w kraju jako materiał wybu- chowy wodoodporny. W związku z powyższym zaistniała konieczność opracowania nowych materiałów wybuchowych wodoodpornych o zawartości do 30% nitroestrów. Takim wymaganiom odpowiadają górnicze materiały wybuchowe - nitroestrowe Dynamity skalne 10G5H i 12G5H. Oprócz tych dynamitów opracowano wodoodporny Barbaryt powietrzny IH, niezbędny do prowadzenia robót strzałowych w mokrych i zawodnionych skałach oraz w skałach z przerostami węgla, gdzie występuje metan. Sekcja V 387