Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Szkoła Eksploatacji Podziemnej '93 2. Związek emisji sejsmoakustycznej z zagrożeniem tąpaniami Związek emisji sejsmoakustycznej z zagrożeniem tąpaniami został szeroko przedsta- wiony zarówno w skali badań laboratoryjnych jak i kopalnianych. Ograniczając zakres cytowanej literatury jedynie do wybranych pozycji krajowych, badania takie prowadzili: w przypadku procesu deformacji próbek skalnych: m.in . Skudrzyk (1982), Zuberek (1984), Gustkiewicz i Skudrzyk (1985) czy Kwaśniewski (1986), w skali badan kopalnianych: m.in . Neyman i Zuł>erek (1967), Zuberek (1972), Trombik i Zuberek (1977), Marcak (1984), Lipiński (1985), Barański et al (1986), Cianciara i Marcak (1985), Czech et al (1988), Komowski i Sokołowski (1988), Pilecki (1990 i 1992), Komowski (1991), Majewska (1992). W świetle wyników badań zarówno laboratoryjnych jak i kopalnianych stwierdza się, że preebieg aktywności sejsmoakustycznej w charakterystyczny sposób towarzyszy procesowi niszczenia struktury skały. Podkreśla się przy tym, występowanie gwałtownego wzrostu emisji sejsmoakustycznej oraz następującego po nim spadku bezpośrednio przed pęknięciem głównym. 3. Sposób interpretacji emisji sejsmoakustycznej w obserwacjach ciągłych W zasadzie metody interpretacji emisji sejsmoakustycznej można sklasyfikować w dwóch kategoriach: deterministycznej i stochastycznej. Grupa metod deterministycz- nych polega na obserwacji zmian bezpośrednio rejestrowanych parametrów emisji sejs- moakustycznej, którymi mogą być: intensywność energii, aktywność czy odstępy czasu pomiędzy sygnałami. Analizuje się również zmiany parametrów sygnału takie jak maksymalna amplituda, energia czy czas trwania. W metodach stochastycznych proces emisji sejsmoakustycznej jest opisywany modelem matematycznym, a analizie podlegają zmiany parametrów tego modelu. Ta grupa metod przechodzi intensywny rozwój. Tworzone są modele teoretyczne coraz dokładniej oddające fizykę procesu emisji sejsmoakustycznej. W kopalnianych analizach stanu zagrożenia tąpaniami wykorzystuje się obie kategorie metod np. Neyman i Zuberek (1967), Zuberek (1972 i 1988), Trombik i Zuberek (1977), Barański et al (1986), Pilecki (1990), Cianciara (1992). W wyniku obliczeń otrzymuje się zmiany wyznaczanych parametrów, które podlegają interpretacji geofizycznej. Jest to niezwykle istotny etap rozstrzygający o stanie zagrożenia sejsmicznego. Podjęcie decyzji wymaga przeanalizowania szeregu czynników mających wpływ na zmiany emisji sejsmoakustycznej. Jednak wysiłki skoncentrowano na zautomatyzowaniu tego procesu tj. na opracowaniu kryteriów pozwalających w sposób stabelaryzowany ocenić stan zagrożenia tąpaniami. Z jednej strony taki schemat postępowania jest „wygodny'* dla kadry kierowniczej, dozoru oraz osób kontrolujących, gdyż stan zagrożenia tąpaniami np. „2" ma jednoznaczną Sekcja III 105