Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Wacław M. Zuberek Wpływ tektoniki na występowanie sejsmiczności indukowanej eksploatacją górniczą 1. Wstęp Związek sejsmiczności na terenach eksploatacji górniczej z tektoniką obszaru był dotychczas zagadnieniem kontrowersyjnym i nie w pełni wyjaśnionym (Sagan i Zuberek, 1986) jednakże ostatnio, w świetle dobrze udokumentowanych przykładów, raczej po- wszechnie się przyjmuje, że na występowanie niektórych wstrząsów niewątpliwy wpływ ma tektonika obszaru górniczego. W zbiorze wszystkich wstrząsów górniczych wyróżnia się dwie nieco odmienne grupy wstrząsów (Kijko i inni, 1985, 1986, 1987; Gibowicz, 1989; Lasocki, 1990; Johnston i Einstein, 1990; Idziak i inni, 1991; Zuberek, 1986, 1992): wstrząsy słabe, bardzo częste i liczne oraz nieliczne wstrząsy silne i najsilniejsze. Słabe wstrząsy wiążą się wyraźnie z eksploatacją górniczą, powstają w bezpośrednim sąsiedztwie wyrobisk górniczych, ich ogniska przemieszczają się wraz z postępującym frontem eksploatacji, sejsmiczność zależy od wielkości wybranego obszaru i prędkości postępu eksploatacji, a maksymalna wielkość wstrząsu zależy od właściwości górotworu (Kijko, 1985; Marcak, 1985; Syrek i Kijko, 1988; Goszcz, 1988). Grupa wstrząsów wysokoenergetycznych jest znacznie mniej poznana. Występują one w znacznie większej odległości od frontu eksploatacji, często trudno jest znaleźć bezpośredni związek z eksploatacją gómiczą, a nawet nie zawsze są widoczne skutki w wyrobiskach górniczych, chociaż zniszczenia w budynkach na powierzchni Ziemi mogą być znaczne (Femandez i van der Heever, 1984). Powstawanie tych wstrząsów jest na ogół związane z większymi nieciągłościami geologicznymi typu uskoki. Mają one charakter bardziej regionalny. Przypuszcza się, że ich powstanie ma związek z nieciągłościami tektonicznymi, może być efektem istnienia naprężeń tektonicznych aktualnych lub rezydualnych, lub nakładania się pola naprężeń eksploatacyjnych na pole naprężeń tektonicznych (Stiller i inni, 1983; Teisseyre, 1983), a J.A. Ryder (1988) stwierdza, że część z nich powstaje jako nagłe i gwałtowne poślizgi na płaszczyznach osłabień w górotworze, takich jak uskoki, cios, dajki itp.. Choć uznaje się istotną rolę czynnika naturalnego w powstawaniu tych wstrząsów nie zaproponowano dotąd wiarygodnego modelu deformacji lub stanu naprężeń w gó- 128 Tom II