Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Bernard Drzęźla Niektóre poglądy w zakresie kinematyki niecki osiadania i nowy model geometryczny 1. Wprowadzenie Prędkość wybierania stanowi jeden z podstawowych parametrów opisujących eks- ploatację górniczą. Rzutuje ona na przebieg wielu zjawisk towarzyszących eksploatacji górniczej. Zalecana ze względów ekonomicznych, może jednak oddziaływać niekorzystnie z punktu widzenia aerologicznego i geomechanicznego. Aspekt aerologiczny prędkości wybierania jest dość jasny i związek, przynajmniej jakościowy, jego elementów z prędkością wybierania, w niektórych przypadkach pozy- tywny (np. samozapalność węgla i zagrożenie pożarowe), w innych negatywny (np. wydzielanie się metanu do atmosfery kopalnianej), raczej nie budził wątpliwości. W odróżnieniu od ekonomicznego i aerologicznego, aspekt geomechaniczny prędkości wybierania jest dalece niejednoznaczny, wielowątkowy i dość trudny do teoretycznego i empirycznego zbadania. Głównymi elementami składowymi aspektu geomechanicznego prędkości wybierania są: zagrożenie tąpaniami i oddziaływanie eksploatacji na powierzchnię. Inne elementy, takie jak np. utrzymanie wyrobisk, mają pomniejsze znaczenie. Ze względu na wspomniane trudności zbadania zachowania się górotworu i obiektów poddanych wpływom eksploatacji górniczej w zależności od prędkości wybierania, nasze poglądy na temat dwu pierwszych elementów podlegały zmianom i, z grubsza rzecz biorąc, ewoluowały od jednoznacznego zalecenia wzrostu prędkości wybierania, jako skute- cznego sposobu ograniczenia zagrożenia tąpaniami i deformacji powierzchni, poprzez etap wątpliwości do etapu negacji pierwotnego poglądu, połączonej jednak nadal z różnymi wątpliwościami natury szczegółowej. Na taką ewolucję poglądów, a w szcze- gólności ukształtowanie pierwotnych poglądów w omawianym zakresie wpłynęło opra- cowanie przez S. Knothego (1953b) rewelacyjnego, jak na ówczesne czasy, modelu matematycznego kinematyki niecki osiadania, posiadającego jednak, z konieczności, mocno symplicystyczny charakter. Jednakowoż nie symplifikacja rzeczywistości tkwiąca w tym modelu, lub nie tylko ona, zadecydowała o pierwszych poglądach. Wyniknęły one bardziej z niedostatecznego przebadania konsekwencji modelu lub niewłaściwej Sekcja IV 159