Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Janusz Dworak Ilościowa ocena stanu zagrożenia tąpaniami przy pomocy metody sejsmicznej 1. Wprowadzenie Działalność górnicza prowadząc do ubytku mas skalnych, powoduje naruszenie pierwotnego stanu równowagi w górotworze a tym samym pojawianie się naprężeń na wszystkich stopniach organizacji ośrodka. Naprężenia te osiągając krytyczne w danym obszarze wartości, determinują proces zniszczenia obserwowany na czterech generalnych poziomach strukturalnej organizacji ośrodka: submikroskopowym, gdzie następuje rozerwanie więzów atomowych lub molekulamych, mikroskopowym, w trakcie którego następuje rozwój mikroszczelin, płaszczyzn poślizgu, rozerwanie więzi międzyziamowych, makroskopowym, efekty którego obserwowane są w skali wyrobiska górniczego, megaskopowym, przejawiający się - w przypadku GZW - tworzeniem dużych płaszczyzn dyslokacji. Każdemu z tych zjawisk towarzyszą z reguły zjawiska dynamiczne, generujące fale sejsmiczne rejestrowane w systemach obserwacji sejsmoakustycznych i sejsmologicznych. Częstotliwość i energia tych fal pozostając w ścisłym związku z wielkością tworzących je źródeł pokrywają szeroki zakres wartośći potwierdzając istnienie powyższego podziału. Procesy związane z pojawianiem się niejednorodnych pól naprężeń, ich lokalnej koncentracji i niszczeniem struktury mechanicznej ośrodka prowadzą do zmiany reolo- gicznych własności skał co znajduje swój wyraz, między innymi, w zmianach kinema- tycznych i dynamicznych parametrów fal sejsmicznych, rozchodzących się w danym ośrodku. Poniżej przedstawiono charakter tych zmian dokonując zarazem oceny możliwości wykorzystania ich do ilościowej oceny stanu zagrożenia tąpaniami. Sekcja III 17