Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Underground Exploitation School '93 Greil (1972). Analogi te można stosować dla różnych postaci funkcji wpływu, pozwalają one uwzględniać czynnik czasu w kształtowaniu się niecek osiadania. Zlasadniczy postęp w metodacłi prognozowania ruchu górotworu pod wpływem eks- ploatacji przyniosła elektroniczna technika obliczeniowa. W Polsce pierwsze programy dla maszyn cyfrowych, dotyczące całkowych teorii ruchów górotworu podjęto w pracy Drzęźla B. (1971). Wyniki w tej dziedzinie zawierają prace Drzęźla B. (1980). Pozwalają one dla różnych postaci funkcji wpływu wyliczać w dowolnej punkto-chwili wielkości szeregu wskaźników charakteryzujących niecki osiadania, mapy tych wielkości, ich ewolucje w czasie, wyznaczać parametry całkowych teorii ruchów górotworu. Umożliwia to zharmonizowane kierowanie ruchami górotworu w sposób minimali- zujący wielkości szkód górniczych, na powierzchni jak i wewnątn: górotworu. To ostatnie odnosi się w szczególności do różnych sposobów eksploatacji filarów ochronnych dla szybów, Mączyński J. (1956), Borecki M., Chudek M., Zych J. (1980). 9. Nieliniowość w zjawisku przemieszczeń górotworu Przedstawione powyżej modele powstawania niecki górotworu przyjmowały postulat 2.1iniowości procesu, stąd tzw. teorie całkowe oraz liniowe równania różniczkowe opisujące pole przemieszczeń. Przeprowadzone w warunkach laboratoryjnych badania eksperymentalne nad ośrod- kiem sypkim wykazują granice stosunkowości tego postulatu, Bodziony J., Smolarski A. (1960). Okazuje się, że ze zwiększeniem wielkości przemieszczeń przebieg tego zjawiska odchyla się od liniowości. Powstaje potrzeba delinearyzacji tego modelu zjawiska. Sugestie takiej delinearyzacji nasuwa interpretacja współczynników B, A, N w równaniu (6). Współczynnik A w tym równaniu charakteryzuje dewiację niecki elementarnej wy- wołaną uporządkowanym ruchem pustek, związanym z pochyłym uwarstwianiem ośrodka. Rozważmy ośrodek o uwarstwieniu poziomym, w którym A = 0. Diracowski warunek brzegowy, rów. (8) wywołuje elementarną dzwonową nieckę Gaus- sowską. Na ztłoczach tej niecki wystąpi uwarstwienie pochyłe; oznacza to, że A 0. Zjawisko ma charakter nieliniowy. Kształtujące się pole przemieszczeń zmiania bowiem wartość współczynnika równania, które to pole opisuje. Najprostszą hipotezą jest przyjęcie, że współczjmnik A w rów. (6) ma postać . d w A = a^:;— d X (9) 3 w gdzie a jest wartością stałą, — jest nachyleniem elementów linii niecki elementarnej. o X Współczynnik N charakteryzuje ściśliwość ośrodka. Jest ona związana z jego dylatacją, która zależy od odkształcania postaciowego e kształtującego strukturę ośrodka sypkiego. 202 Tom II