Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Underground Exploitation School *93 czy też posiada ona pewną strukturę przestrzenną wynikającą z istnienia znaczącej składowej deterministycznej. Pytanie o strukturę przestrzenną metanonośności jest istotne z uwagi na możliwość zastosowania optymalnych metod analizy danych przestrzennych do analizy CH4 . Jest to tym bardziej ważne, że w ostanich latach metan jest postrzegany nie tylko jako poważne zagrożenie górnicze, ale również jako obficie występujące w Polsce źródło energii. Ta funkcja metanu jest przyczyną rozpowszechnienia się w literaturze polskiej, rzadko w prze- szłości używanego terminu „metan pokładów węgla" (MPW) (Pękała Z., 1992). Zamierzenia utylizacji MPW wymagają oszacowania jego zasobów na terenie polskich zagłębii węglowych. Wyżej wspomniana duża lokalna zmienność CH4 powoduje, że za- stosowne sposoby szacowania zasobów MPW budzą duże zastrzeżenia. Mianowicie, niektórzy autorzy (Pękała Z., 1992, Kotas P., 1992) przyjmują całkowitą jednorodność i bezpostaciowość CH4 w przestrzeni co ułatwia obliczenia, ale z kolei wprowadza nieuzasadnione uproszczenia prowadzące do błędów metodologicznych. Przedmiotem niniejszej pracy jest analiza punktowych danych metanonośności w ko- palniach rybnickich z pozycji geostatystyki (Cyrul T., 1992). Celem tej analizy jest identyfikacja przestrzennych struktur zmienności CH4 w złożu. To z kolei stanowi etap niezbędny przy zastosowaniu optymalnych metod do mapowania CH4 i do szacowania zasobów MPW. 2. Elementy geostatystyki Metanonośność traktujemy jako pole losowe g ( x , w), x e V co g Q , jest zdarzeniem elementarnym. Pole g(x,a)) spełnia następujące warunki: IH V x,y G D E ( g ( x , ( o ) - g ( y , c o) O (la) • V x , y e D V ( g ( x, (o) - g ( y , (o) = 2 y ( x - y ) (1^) zwane hipotezą wewnętrzną (Matheron G., 1962). Funkcję 7 (x-y) nazywamy wariogramem i może on być identyfikowany na podstawie danych pomiarowych. Zmienną losową g(xQ, o)) aproksymuje się za pomocą n g ( ®) = X g ( Xi. ® ) i = 1 (2) tzn. za pomocą liniowej kombinacji zmiennych g(x;, (o), których realizacje możemy obserwować. Nieznane parametry i = l,...,n dobieramy tak, aby spełnione były warunki: g ( Xo, co ) - g ( Xo, co ) = o (3) 266 Tom II