Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Underground Exploitation School *93 4. Przestrzenne struktury metanonośności w ROW 4.1* Globalna struktura zmienności metanonośności w ROW Podział ROW na kopalnie jest podziwem sztucznym, niemniej jednak analiza stru- kturalna danych wewnątrz obszarów poszczególnych kopalń daje pogląd na temat stopnia zróżnicowania struktury CH4 w c^ym okręgu węglowym. Ponadto brak globalnego trendu zmienności CH4 z głębokością wykazany przez Cyrula (Cyrul T., 1992), uzasadnia podejrzenie o jednorodności rozkJadu CH4 w tych obszarach. Kolejno analizowane obszary będziemy utożsamiać z takimi elementami struktury złoża, jak grupy pokładów i pokłady, jeśli te ostatnie będą wystarczająco opróbowane. Dla wykonania prognozy gazowej lub oszacowania zasobów MPW istotne znaczenie ma nie tylko gazonośność eksploatowanego pokładu, ale również gazonośność w wiązce pokładów znajdujących się w obszarze bezpośredniego wpływu eksploatacji. Na rysunku 4 przedstawiono kierunkowe wariogramy eksperymentalne CH4 dla wszystkich kopalń ROW. Ze względu na rndą ilość danych dla dwóch kopalń, tj. KWK ,J<ymer" i KWK „Chwałowice", wyznaczono jedynie wariogramy omnikierunkowe. W przypadku pozostałych kopalń wyznaczono wariogramy omnikierunkowe oraz wario- gramy kierunkowe dla jednakowego zbioru kierunków {0% 45% 90% 135" } w płaszczyźnie poziomej kartezjańskiego układu współrzędnych X,Y, Z. Oś Z w tym układzie jest osią pionową, a oś X pokrywa się z kierunkiem N-S. Zaleganie pokładów w ROW jest generalnie zbliżone do poziomego, tak więc płaszczyznę pokładów można w przybliżeniu utożsamiać z płaszczyzną XY. W obliczeniach wariogramów kierunkowych kierunek zmieniano jedynie w płaszczyźnie XY, przy czym kierunek O odpowiada kierunkowi osi X. Wartość okna w płaszczyźnie XY wynosiła przeważnie ±23' , a w płaszczyźnie pionowej ±90' . Legenda dla wariogramów kierunkowych znajduje się na rysunku 4M. Ponadto poziomą linią przerywaną zaznaczono na każdym z nich wartość wariancji s^ z próby. Podano również na każdym rysunku wartość liczbową wariancji s^ i średniej arytmetycznej m z próbki. Jak wynika z rysunku 4, CH4 wykazuje wyraźną strukturę przestrzennej zmienności wyrażającą się regularnymi i łatwymi do interpretacji wariogramami eksperymentalnymi we wszystkich kopalniach ROW. W każdym przypadku jest to struktura typu tranzy- tywnego, przy czym w KWK ,Jastrzębie" uwidacznia się wpływ trendu (CH4 w kopalni Jastrzębie" wykazuje trend malejący z głębokością). Miarą jednorodności CH4 w po- szczególnych kopalniach jest zdecydowana zbieżność wariogramów do wartości wariancji z próby, Z wyjątkiem KWK „ZMP", dla której wariogram CH4 ma względem progu §2 wysoką wartość stałej samorodka Co a więc i niski udział składowej deterministycznej, w pozostałych kopalniach udział tej składowej waha się od 100% dla KWK „Zofiówka", KWK „1 Maja", KWK Jankowice" czy KWK „Krupiński" do ok. 60% w przypadku KWK „Moszczenica". Ten dominujący w całkowitej zmienności CH4 udział składnika nielosowego pozwala na stwierdzenie, że dotychczasowe nieuwzględnianie tego faktu w analizie CH4 nie tylko obniżało efektywność prognozy gazowej, ale w przypadku stosowania metod statystyki klasycznej było postępowaniem niewłaściwym. Dodatkowym 270 Tom II