Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Underground Exploitation School *93 uzasadnieniem tego stwierdzenia jest fakt, że zakresy korelacji dla CH4 są duże w porównaniu np. z wymiarami pola eksploatacyjnego. Najmniejsze zakresy korelacji maja wariogramy dla KWK ,;ZMP", KWK „Moszczenica", KWK „Chw^owice" i KWK „Morcinek", tj. mniejsze od 1000 m, w pozostałych kopalniach jest ten zakres > 1000 m. Zaskakującym wynikiem jest słaba anizotropia zmienności CH4 w kopalniach ROW. W KWK: „Borynia", „ZMP"„,Moszczenica", „Morcinek", „Marcel" „Rydułtowy" i „I Maja" pole CH4 jest izotropowe. Również w KWK .Jlymer" i KWK „Chwałowice nie mamy podstaw do odrzucenia łiipotezy o izotropii CH4 . Zadziwiająco słaba jest anizotropia CH4 w KWK „Anna", pomimo jaskrawej ani- zotropii tektoniki w tej kopalni, zdominowanej przez serię równoległych uskoków kokoszyckich. Ich kierunek jest niemal równoległy do osi X układu współrzędnych. Wariogramy kierunkowe, z wyjątkiem wariogramu dla 90^ , niemal pokrywają się. Ksztjdt, a szczególnie wyraźna składowa cykliczna oraz parametry wariogramu dla kierunku 90' , wyraźnie wskazują na cykliczność zmienności CH4 odpowiadającą partiom C, KI i K2, oddzielonym uskokami kokoszyckimi. Najczystszy obraz anizotropii geometrycznej CH4 przedstawiają wariogramy dla KWK ,J*niówek". Wszystkie wariogramy kierunkowe i wariogram średni są zbieżne do progu C + Cq = 9,4 [m^ /t]^. Jednakże zakres korelacji wariogramu dla O' wynosi ok. 500 m, podczas gdy dla kierunku 90' jest on sześciokrotnie większy i wynosi ok. 3000 m. Dla pozostałych wariogramów zakresy korelacji leżą w przedziale [500 m - 3000 m]. Zjawisko to znajduje uzasadnienie w tektonice pola macierzystego kopalni „Pniówek (Cyrul T., i inni 1992). Z kolei w KWK „Zofiówka" mamy do czynienia z typowym przypadkiem anizotropii zonalnej. Zakresy korelacji wszystkich wariogramów kierunkowych są podobne, podczas gdy wartości progowe dla kierunku O' i 90' wyraźnie się różnicują. Jest to zapewne wynikiem łącznego rozważania mało zróżnicowanych pod względem zmienności CH4 pokładów grupy 600 i bardzo zróżnicowanych pokładów grupy 700. W KWK „Krupiński" struktura zmienności CH4 wykazuje obecność tak anizotropii geometrycznej, jak i zonalnej. Największa regularność CH4 zachodzi w kierunku 135\ podczas gdy w kierunku osi Y (90') występuje mocny trend, który dominuje kształt wariogramu omnikierunkowego. Pełne wyjaśnienie genezy tej struktury wymaga szcze- gółowych badań geologicznych wykraczających poza zakres tej pracy. Bardzo ciekawą strukturę zmienności przestrzennej wykazuje pole CH4 w kopalniach „Rydułtowy" i,Jankowice". Wspólną cechą tych struktur jest wyraźna składowa cykliczna. W KWK „Rydułtowy" sWadowa cykliczna jest izotropowa, podczas gdy w KWK ,Jan- kowice" mamy dodatkowo do czynienia z silną anizotropią CH4 , Wariogramy dla kopalni ,Jankowice" stanowią bardzo dobry przykład jednej z najbardziej skomplikowanych struktur określanych w literaturze geostatystycznej terminem anisotropic hole ejfect structure (Joumel A.G., Huijbregts Ch.J., 1978). Wariogram w kierunku 90' reprezentuje jednorodną strukturę tranzytywną podczas, gdy wariogram w kierunku normalnym do poprzedniego obrazuje zjawisko o zmienności cyklicznej i największej amplitudzie. Amplituda składowej cyklicznej zależy od kierunku i maleje do zera dla kierunku osi x. Z kształtu wariogramów kierun- 272 Tom II