Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Marek Nieć Złoża metanu w formacjach węglonośnych 1. Wprowadzenie Mimo, iż pierwsze próby ujmowania metanu z pokładów węgla podjęto już w XVin w (vide Kozłowski, Grębski 1982), to systematyczne odmetanowywanie pokładów wpro- wadzono dopiero w latacłi czterdziestycłi naszego stulecia. Głównym celem zabiegu było początkowo tylko zmniejszenie zagrożenia metanowego. Później zwrócono uwagę na możliwość wykorzystania odprowadzanego metanu, jako surowca energetycznego. Opanowanie w latach osiemdziesiątycłi metodyki aktywnego drenażu metanu z pokładów węgla za pomocą otworów wiertniczych wykonywanych z powierzchni zwróciło na niego uwagę jako na kopalinę, którą można wydobywać niezależnie od eksploatacji węgla. Uznanie w Stanach Zjednoczonych metanu uzyskiwanego tą drogą za niekonwencjonalne źródło energii i związane z tym ulgi podatkowe oraz preferencyjne kredyty pobudziły ogromne zainteresowanie jego eksploatacją i szybkie zagospodarowywanie złóż. W Polsce systematyczne odmetanowywanie podjęto w 1952 roku, w kopalni Jan- kowice. Bardzo silna metanonośność utworów karbońskich w Rybnickim Okręgu Wę- glowymi, którego rozbudowę podjęto w tym czasie, umożliwiła podjęcie samodzielnej eksploatacji metanu w złożu Marklowice. W 1958 roku podjęto systematyczne odme- tanowywanie w kopalni Silesia z wykorzystaniem uzyskiwanego gazu do celów ener- getycznych. Metan odzyskiwany drogą odmetanowywania prowadzonego wyprzedzająco w trakcie eksploatacji węgla uznany został za kopalinę towarzyszącą Jego zasoby są systematycznie obliczane i ewidencjonowane w bilansie zasobów. Możliwość wydobywania metanu niezależnie od eksploatacji węgla, czyni zeń na ob- szarach nie objętych eksploatacją węgla, kopaliną główną występującą w pokładach węgla i w otaczających skałach przepuszczalnych. Należy zatem mówić o złożach metanu w formacjach węglonośnych, w których nośnikiem metanu jest przede wszystkim węgiel. Są to złoża pod wieloma względami różne od klasycznych (konwencjonalnych) złóż gazu ziemnego. Podstawową ich cechą jest występowanie zasadniczej części zasobów metanu w formie sorbowancj w węglu, a zatem własności sorbcyjne decydują o zasobności złóż, ich formie i warunkach eksploatacji. Podrzędną rolę w tych złożach odgrywają zasoby gazu wolnego, akumulowanego w samym węglu i w przepuszczalnych skałach płonych Sekcja VI 281