Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Szkoła Eksploatacji Podziemnej '93 z głębokością. O gazonośności piaskowców w seriach węglonośnycłi decydują, prócz ich cech litologicznych, również zawodnienie i warunki strukturalne występowania. Akumulacja gazów może w nich mieć miejsce w takich samych pułapkach jak w kon- wencjonalnych złożach gazu ziemnego, a więc stratygraficznych, litologicznych i stru- kturalnych. Metan formujący się w serii węglonośnej i w dogodnych warunkach migrujący ku powierzchni, może być także akumulowany w pułapkach w utworach nadkładu. Mogą powstać w ten sposób samodzielne złoża gazu ziemnego, tylko w sposób pośrednio związane z serią węglonośną. 3, Warunki występowania metanu w utworach węglonośnych O możliwości akumulacji metanu w serii węglonośnej decyduje szereg czynników. Do najważniejszych zaliczyć można: 1. charakter litologiczny skał otaczających pokłady węgla 2. rodzaj nadkładu 3. tektonikę Czynniki te decydują o możliwości ucieczki tworzącego się metanu poza obręb macierzystego pokładu. Ilość generowanego gazu zależy od stopnia uwęglenia, (meta- morfizmu węgla), a zatem od głębokości pogrążenia formacji węglonośnej. 21asadnicze znaczenie ma tu gradient geotermiczny. Pewną, aczkolwiek znacznie mniejszą, rolę odgrywa również ciśnienie. Warunki, w których wytworzony metan mógłby zostać zatrzymany w całości w pokładzie węgla praktycznie nie istnieją, ze względu na ogra- niczoną jego porowatość i pojemność sorbcyjną. Migracji gazu sprzyjają: skały przepuszczalne w bezpośrednim kontakcie z pokładem węgla (piaskowce), zaburzenia tektoniczne, brak nadkładu lub nadkład zbudowany ze skał przepuszczalnych. Szybsza generacja metanu w głębszych partiach basenu węglonośnego, niż szybkość jego migracji ku powierzchni i ucieczki poza obręb formacji węglonośnej, decyduje o możliwości powstania złóż metanu. Procesy generacji, migracji, akumulacji i ucieczki metanu, mogły mieć zmienny przebieg w czasie, w zależności od histOTii geologicznej basenu węglonośnego. Poznanie tej historii ma zasadnicze znaczenia, dla zrozumienia warunków występowania metanu w pokładach węgla, co zostanie niżej zilustrowane na przykładzie Górnośląskiego Za- głębia Węglowego. Sekcja IV 285