Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Szkoła Eksploatacji Podziemnej '93 J z o t ^ my sorpcji CH* no węg i och k o m i e n n ^ a/82 . 8/90 ka, że oddziaływania cząsteczek metanu z substancją węglową są wynikiem całego spektrum zjawisk adsorpcyjno-absorpcyjnycłi, czego dowodem jest: a) brak równoległości procesów sorpcyjnycłi i dylatometrycz- nych, początkowo sferyczna cząsteczka metanu ulega ad- sorpcji fizycznej - wówczas nie obserwuje się rozszerze- nia węgla. Również stopień metamorfizmu węgłi nie ma istotnego wpływu na defor- mację sorpcyjną węgli; b) szybkość procesów desorpcji metanu oraz brak kontrakcji węgla w czasie pierwszej go- dziny trwania eksperymentu sugerują, że w trakcie eks- ploatacji pokładów może po- wstawać zaburzenie w rów- nowadze układu pokład węglowy-gaz, a przepuszczalność pokładu będzie rezul- tatem przeciwnycłi działań: wzrostu naprężenia wynikającego z eksploatacji, re- dukcji ciśnienia płynu porowego i wolnego kurczenia węgla; c) stwierdzono, że szybkość desorpcji gazu zależy od gradientu ciśnień, stopnia metamorfizmu węgli oraz ograniczenia swobody rozszerzania. Prowadzenie sorpcyjnycłi i dylatometrycznych badań układu węgiel kamienny metan ma na celu uzyskanie informacji o sposobie deponowania gazu w substancji węglowej oraz jego ilości, a zatem badania te dostarczją danych o własnościach fizykochemicznych polskich węgli kamiennych. Badania te pozostają w ścisłym związku z próbami wyjaś- nienia zagrożeń wyrzutami gazu i skał w czasie eksploatacji pokładów. Mogą stanowić również przyczynek w rozważaniach na temat pozyskiwania metanu z pokładów węgla. Rys. 8 2. Pozyskiwanie metanu z gazów kopalnianych przez adsorpcje na adsorbentach węglowych Metan towarzyszy pokładom węgla w około 60% czynnych obecnie polskich kopalń. Mniej więcej w połowie z nich prowadzone są procesy odmetanowania wyprzedzającego, eksploatacyjnego czy też ujęć metanu z otamowanych przestrzeni. W wyniku tych działań otrzymywane są mieszaniny gazów o stężeniu od 30 do 90% metanu. Tego Sekcja VI 333