Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Underground Exploitation School '93 omawia, wraz z odnośną literaturą, Zuberek (1988). Również Mc Cabe (1980) opisuje testy pełzania próbek węgla obciążanych wymuszeniem (rosnącym skokowo i) odcinkami (1? godz.) stałym. Do wyników dopasowuje on proste w układzie bilogarytmicznym, czyli równanie n{t) = A^t (5) które jest tylko przesuniętą postacią równania (4), różni się jednak jakościowo od równania (3), gdzie szybkość zaniku n ( i ) nie jest parametrem. Teufel (1989), budując relaksacyjny zanik /z (O dla (niewęglowych) próbek wyjętych z odwiertów, zdecydowanie stwierdza eksponencjalny przebieg aktywności. Również Komowski (ł991b) aproksymuje wyniki pomiarów (in situ) zanikającej po strzelaniu aktywności modelem -b.t (6) gdzie jest poziomem „stacjonarnego tfa sejsmoakustycznego". W zbliżonych warunkach Zuberek (1973) stosował jednak rozkład potęgowy (4). Chudek etal (1988) badając próbki węgla w czasie jednoosiowego ściskania stwierdzają m.in . „... im bardziej zaawansowany etap niszczenia osiągnięto w ściskaniu jednoosiowym, tym dłuższy był proces relaksacyjnego dochodzenia do stanu równowagi..." co - w sensie jakościowym - potwierdza modele (4) lub (6), lecz przeczy równaniu (3). Autor nie znalazł w literaturze opisu badań laboratoryjnych, zmierzających do okre- ślenia A (o), wartości początkowej odpowiedzi n(t) na skok lub „impuls" naprężenia, być może dlatego, że w modelach potęgowych, poza modelem (3), albo sens fizyczny przesunięcia C, allx) sens A (o ) można zakwestionować. Z pomiarów „in situ" Komo- wskiego (1991b), wskazujących na bardzo silną korelację wartości A (o) z „zagrożeniem" mierzonym innymi metodami, a także na podstawie wykresów w pracach Mc Cabe (1980) i Skudrzyk (1982), wnioskować można jakościowo że A (o ), początkowa wartość n{t) po skoku A a wymuszenia, rośnie nieliniowo (coraz szybciej), gdy O j = a + A a zbliża się do wartości krytycznej, co można opisać np. zależnością / A-(o) = C- (7) \ gdzie, być może b=l, przy ustalonej (w przybliżeniu) wartości Aa , pomiar A(0) daje szansę łatwego wnioskowania o różnicy a^'^ - a . Oczywiście, równanie (7) - podobnie jak niektóre z poprzednio podanych zależności - jest tylko propozycją sposobu aproksymowania danych pomiarowych. Dodać należy, że zarówno potęgowe jak i wykładnicze modele aktywności przy stałym obciążeniu (tzn. równania (3) do (7)) napotykają trudność przy wyjaśnieniu istnienia - w przykładzie - stacjonarnego tta akustycznego, którego istnienie w przy- bliżonym sensie i dla umiarkowanych odcinków czasu jest empirycznym faktem. Tłu- maczyć to można mnogością słabych, nieobserwowalnych wymuszeń (np. słabe fale z zewnątrz obserwowanego obszaru) i zdolnością górotworu do nieliniowych, zgodnych 68 Tom II