Materiały konferencyjne SEP 1993 - tom 2

Szkoła Eksploatacji Podziemnej '93 W latach 1989-1992 zarejestrowano 41 wstrząsów wysokoenergetycznych o energii E>10^ J, w tym 40 wstrząsów o energii rzędu 10^ J i jeden wstrząs o energii E = 1,6 X 10*^. Z tej ilości wstrząsów wysokoenergetycznych, 17 zarejestrowano w wy- niku prowadzonych strzelań wstrząsowo-odprężających. Częstotliwość prowadzenia strzelań oraz umiejscowienie ładunku MW każdorazowo ustalane było w zależności od występujących objawów zagrożenia tąpaniami, kierując się między innymi aktualną sytuacją górniczo-geologiczną i możliwością łamania się warstw piaskowca stropowego oraz w przypadku zaobserwowania wzrostu aktywności mikrosejsmologicznej. W tym aspekcie celem prezentowanych dalej analiz i badań było wykorzystanie metody sejsmologii górniczej do zwiększenia dokładności prognozy za- grożenia sejsmicznego, co ma z kolei swój wyraz dla skuteczności stosowania profilaktyki przeciwtąpaniowej. Ukierunkowana analiza danych sejsmologicznych nie wymaga do- datkowych nakładów inwestycyjnych, a może być bardzo przydatna w podejmowaniu właściwych decyzji ruchowych. 2. Metodyka badań Do badania oceny stanu zagrożenia sejsmicznego ścian 9 a,b i 10 w pokładzie 510 KWK Jastrzębie wykorzystano zmiany współczynnika b z relacji Gutenberga-Richtera (zmiany b w oknie czasowym), zmiany aktywności mikrosejsmologicznej (liczebność zjawisk w oknie czasowym) oraz charakterystykę energetyczną wstrząsów dla poszcze- gólnych dni prowadzonej eksploatacji. Dotychczasowe obserwacje i badania w polskich kopalniach potwierdzają możliwość zastosowania rozkładów częstotliwościowo- energe- tycznych wstrząsów górniczych do oceny stanu zagrożenia sejsmicznego (Gibowicz SJ.:1979; Syrek B.:ł988). W pracach tych sugeruje się prowadzenie bieżącej analizy współczynnika b w odniesieniu do jednego oddziału lub wybranej ściany. W takim przypadku badania mogą być wykorzystane dla praktycznych celów profilaktyki prze- ciwtąpaniowej. Relacja Gutenberga-Richtera opisana jest zależnością (Gutenberg i Richter: 1954): logN = a - b x M (1) gdzie: N - liczba zjawisk o magnitudzie większej równej M, a,b - parametry. Uważa się, że parametr b związany jest między innymi z rejonem występowania wstrząsów, lokalnym stanem naprężeń w górotworze, a inaczej mówiąc z przygotowa- niem ośrodka do wyzwolenia energii. Z badań wynika, że parametr b maleje w okresie poprzedzającym wystąpienie silnego wstrząsu (Gibowicz S.J.: 1974,1979; Syrek B.: 1988; Scholz Ch.H.: 1990 ; Ma H.C.: 1978). Na rysunku 3 przedstawiono empiryczne związki tego typu dla danych ze ścian 9 a, b i 10 KWK Jastrzębie. Do przeliczenia energii sejsmicznej na magnitudę posłużono się zależnością (Wierzchowska Z. i Dubiński J.: 1973): Sekcja III 95