Jan Kostrz - Głębienie szybów

123 GŁĘBIENIE SZYBÓW – JAN KOSTRZ Współczynnik filtracji charakteryzuje przepuszczalność cieczy (łatwość przeni- kania cieczy) przez skałę. Zależny on jest od temperatury i związanej z nią lepko- ści cieczy, wielkości i układu por w skale oraz ciężaru właściwego przepływającej cieczy. Wielkość współczynnika rośnie wraz ze wzrostem temperatury. Normalnie określa się współczynnik filtracji przy temperaturze +10ºC. Współczynnik filtracji można określić za pomocą wzorów empirycznych, badań laboratoryjnych lub polowych. Według wzoru Hazena: )t03,07,0(dc k 2 e 1 + ⋅ = , gdzie: d e – średnica zastępcza ziaren, mm, t – temperatura, ºC, c 1 – współczynnik o wartości 700–1000. Przez średnicę zastępczą ziarn rozumie się taką średnicę ziarn skały, przy której skała zbudowana tylko z ziarn jednakowej wielkości wykazywałby prędkość filtra- cyjną równą układowi ziarn w skale naturalnej. Jako średnicę tę przyjmuje się zwy- kle wymiary oczek sita przepuszczającego 10% ziarn z badanej próbki skały. Zakładając c = 865, t = 10ºC i oznaczając k w cm/s, otrzymano: 2 e d k = . Badania laboratoryjne współczynnika filtracji polegają na pomiarze ilości wody Q przepływającej przez próbkę o znanym przekroju poprzecznym F i wysokości l. Według wzoru Darcy’ego wylicza się współczynnik filtracji. W skałach luźnych oznaczenie przeprowadza się na podstawie specjalnie pobra- nych próbek. W skałach zwięzłych badania przeprowadza się na rdzeniach. Prze- puszczalność skał osadowych jest różna w kierunku uwarstwienia i prostopadłym do niego. W skałach szczelinowatych określenie współczynnika filtracji będzie najbardziej miarodajne, gdy będzie wykonane przez badania polowe. Polegają one na odpompo- wywaniu wody w jednym otworze wiertniczym i pomiarze wielkości obniżania się zwierciadła wody w otworach sąsiednich.