Jan Kostrz - Głębienie szybów

131 GŁĘBIENIE SZYBÓW – JAN KOSTRZ szyb IV kopalni 1 Maja) lub roztworem glino-cementowym (szyb kopalni rudy żela- za Dębowiec). Przeprowadzona cementacja nie daje bowiem w tym przypadku do- brych rezultatów i po 5 do 6 miesięcy zaprawa w spoinach cegieł ulega ponownemu rozpuszczeniu. Wykładnik wodorowy pH dla wód tego typu wynosi do 8,5 do 9,5. Mineralizacja wód wzrasta wraz z głębokością skokami. Wraz z głębokością wzrasta również temperatura wód i wynosi od 9,5 do 13,5 o C. W głębszych partiach miocenu, gdzie plastyczne iły przechodzą w zwięzłe iło- łupki, wody wykazują większą mineralizację, przy czym zaznacza się również zaso- lenie wód spowodowane infiltracją słonych wód z dolnych formacji poprzez spęka- nia. Pod względem chemicznym woda słona w utworach mioceńskich jest solanką typu sodowo-chlorowego z domieszką jodu i bromu; zawiera ona od 10 do 60 g soli w 1 dm 3 . W stosunku do cementu portlandzkiego wykazuje agresywność wyługo- wującą i kwasową, zwiększającą się wraz z głębokością. Wykładnik wodorowy pH zmniejsza się wraz z głębokością i dochodzi przez 400 m poniżej 6,0. Wraz z głębo- kością wzrasta mineralizacja wód oraz twardość ogólna (od 30 do 500 o n), twardość węglowa zaś maleje od 20 do 4,4 o n. Temperatura wzrasta wraz ze wzrostem głębokości. Na przykład, jeżeli przy głę- bokości 250 m wynosi 15 o C, to przy 600 m 25 do 30 o C. Wody w utworach karboń- skich są wodami typu szczelinowatego. Zbiornikami wód są warstwy porowatych i spękanych piaskowców oraz zlepieńców. Jeżeli utwory karbońskie zalegają tuż pod powierzchnią ziemi lub wodoprzepuszczalnymi utworami czwartorzędowymi, to wody występują również w spękanych łupkach oraz w pokładach węgla. Infiltrują one ze zbiorników powierzchniowych. Wraz z głębokością wody karbońskie ulegają mineralizacji, a w okręgu południowo-zachodnim zagłębia również zgazowaniu. Są to najczęściej wody zasobowe, dające się po pewnym czasie sczerpać. Napór wód może być znaczny. Na przykład przy wierceniu badawczym pod szyb II kopalni Zo- fiówka stwierdzono na głębokości 700 m występowanie wód, których napór wynosił 6,0 MPa. Mineralizacja wód wzrastała od ok. 10 g/dm 3 przy głębokości ok. 200 m do ok. 70 g/dm 3 na głębokości ok. 700 m, po czym przy głębokości ok. 800 m zmniej- szała się do ok. 50 g/dm 3 . Podobnie zresztą twardość ogólna, wynosząca przy 800 m 20 o n, wzrastała na głębokości 700 m do ok. 725 o n, a przy głębokości 800 m wyniosła już tylko ok. 400 o n. Wraz z głębokością maleje wykładnik wodorowy pH. Wynosi