Jan Kostrz - Głębienie szybów

213 GŁĘBIENIE SZYBÓW – JAN KOSTRZ ziarenek, prowadzące do zmniejszenia sił wzajemnego przyciągania, a tym samym do zaniku kohezji. Siła przyczepności wodno-koloidalnej, występująca w skałach ilasto-gliniastych, ma charakter sił molekularnych powstałych pomiędzy cząsteczkami tworzącymi skałę i mających zdolność sklejania się. Ze względu na małą wielkość cząstek minerałów ilastych (sięgających części mi- kronu) powierzchnia ich w odniesieniu do objętości jest bardzo duża. Występujące tu zjawisko adsorpcji wody powoduje powstawanie wokół poszczególnych cząstek mineralnych błonek wody i wystąpienie sił elektrokinetycznych. Zwiększenie ilości wody powoduje pogrubienie błonek i osłabienie sił międzymolekularnych. Zmniej- szenie ilości wody powoduje zjawisko odwrotne. Odnośnie do ciśnień na obudowę szybową w zawodnionym górotworze ze skał spoistych i zwięzłych istnieje zgodność poglądów, że w przypadku obliczania obu- dowy wodoszczelnej ciśnienie boczne na obudowę szybu jest równe ciśnieniu wody obliczonemu wg wzoru: 10 H p w ⋅ g = , (3.30) gdzie: g w – ciężar objętościowy wody, N/m 3 (kG/m 3 ), H – wysokość od rozpatrywanej głębokości do zwierciadła wody lub horyzontu hydrostatycznego, m. Przy obudowie wodoprzenikliwej przyjmuje się odpowiednią do stopnia jej wo- doprzenikliwości część ciśnienia (BN-83/0434-02). W przypadku skał ciekłych, gdzie nie istnieje możliwość rozdzielenia zawiesiny na część stałą i płynną (typowe kurzawki – nieoddające wody), istnieje zgodność wyrażenia ciśnienia bocznego p b na wodoszczelną obudowę szybu wg wzoru: 10 H p 1 b ⋅g = , (3.31) gdzie: