Jan Kostrz - Głębienie szybów

215 GŁĘBIENIE SZYBÓW – JAN KOSTRZ śnienia skał daje bardzo duże ciśnienie łączne i wymaga stosowania obudowy o znacznej wytrzymałości. Zmniejszenia grubości obudowy można dokonać, przyjmując do obliczeń niepeł- ną wodoszczelność obudowy i stosując tzw. drenażowe ujęcie wody. Woda z góro- tworu sprowadzana jest poprzez obudowę do ujęć drenażowych, skąd rurociągami zbiorczymi trafia do ogólnego systemu odwadniania kopalni. Może to odbywać się, gdy przypływ wody do szybu nie utrudnia jego normalnej pracy oraz gdy woda nie wprowadza części stałych (pyłów, piasków) lub też gdy nie rozpuszcza substancji złoża (np. sole, anhydryty). W tym przypadku do obliczenia ciśnienia na obudowę można w ogóle nie przyjmować ciśnienia wody, a tylko ciśnienie skał, albo przyj- mować ciśnienie wody na obudowę w pewnym procencie całkowitego ciśnienia hy- drostatycznego. W przypadku zawodnionego górotworu luźnego łączne ciśnienie na obudowę może być także pomniejszone o ciśnienie wody przy założeniu, że w czasie głębie- nia szybu luźny górotwór zostanie zacementowany przez cementację wyprzedzającą lub cementację uzupełniającą i nabierze cech górotworu spoistego. Zacementowany pierścień luźnej skały wokół szybu jako skała spoista przeciwstawiać się będzie na- porowi luźnego górotworu i wody, współpracując z obudową szybu. W skałach plastycznych zawodnionych duże znaczenie ma ścisłe i dokładne wykonywanie obudowy bez pozostawiania pustek poza nią, jak również odcinanie poszczególnych horyzontów wodnych, wykonując odpowiednich rozmiarów stopy szybowe. Wzrost ciśnienia wskutek zawodnienia skał pierwotnie suchych następuje w cza- sie głębienia bądź przez kontaktowe nawilgocenie skał w otwartych, nieobudowa- nych jeszcze ociosach, bądź też wskutek wierconych otworów badawczych w przod- ku szybu. Ma to miejsce przy pęczniejących iłach, które powiększając znacznie swo- ją objętość, wywierają duże ciśnienie na obudowę i powodują pękanie (łuszczenie) obudowy lub w przypadku pęcznienia skał w przodku – wynoszenie dna szybu, połączone niekiedy z jego pękaniem. Te niedające się obliczyć ciśnienia górotworu należy eliminować przez odcinanie wszelkich dopływów wody do przodku, jego szybki postęp i wznoszenie obudowy, niedopuszczające do chłonięcia wilgoci przez skałę (również z powietrza).