Jan Kostrz - Głębienie szybów

65 GŁĘBIENIE SZYBÓW – JAN KOSTRZ Część północna GZW obejmuje znaczne obszary, w których karbon wychodzi bezpośrednio na powierzchnię lub też znajduje się pod utworami czwartorzędowymi (Rys. 2.1). W obszarze południowo-wschodnim tej części zagłębia utwory karbo- nu przykryte są utworami triasowymi, a bardziej jeszcze na południowy wschód – utworami jurajskimi i niekiedy utworami kredowymi. Za południową granicę tej części zagłębienia można przyjąć linię Gliwic, Orze- sza, Bierunia Starego, a następnie lewego brzegu Wisły. Istniejący w tej części GZW nadkład nie przekracza 100 do 200 m. Z tej też głów- nie przyczyny rozwinięte zostało w tej części zagłębia górnictwo węglowe. Jednak warunki hydrogeologiczne w nadkładzie nie sprzyjają głębieniu szybów. Należy zaznaczyć, że budowa kopalń objęła w pierwszej kolejności obszary najwyższego wypiętrzenia karbonu na licznych kopułach występujących w tej części zagłębia. Szyby głębiono bezpośrednio w karbonie lub przy niewielkiej miąższości nadkładu w dogodnych warunkach hydrogeologicznych. Obecnie szyby głębi się w dużo trudniejszych warunkach hydrogeologicznych na obszarach depresji opisanych niecek węglowych lub na obszarach brzeżnych za- głębia. Występujące w tej części GZW utwory czwartorzędowe składają się z warstw gliny, piasków, żwirów i iłów. Zawierają one zawsze wody zaskórne, jednak o nie- zbyt wielkim dopływie. Są to najczęściej utwory typu zwałowego i z tego powo- du nie tworzą ciągłego kompleksu warstw. Miąższość utworów czwartorzędowych wynosi od 0,0 do 50,0 m. W kierunku na południowy wschód miąższość zwiększa się. W części wschodniej tego obszaru przeważają piaski, w zachodniej zaś gliny. Utwory te zapełniają też najczęściej łożyska dawnych i obecnych rzek. Ze względu na nieciągły charakter zalegania tych utworów nie ma jednolitych horyzontów wod- nych. Występowanie wód ma tu raczej charakter zbiornikowy. Na rozwinięte utwory mezozoiczne, zwłaszcza utwory triasowe, składają się warstwy: − dolomitów kruszconośnych, − wapieni płytowych dolnego wapienia muszlowego, − margli, dolomitów i łupków górnego pstrego piaskowca, − iłów czerwonych, piasków i piaskowca dolnego pstrego piaskowca.