Jan Kostrz - Głębienie szybów

66 Rozdział 2. Prace geologiczno-badawcze Utwory wapienia muszlowego charakteryzują się grubymi pokładami wapienia (kilkadziesiąt metrów), niekiedy zdolomityzowanego, przewarstwionego cienkimi pokładami glin i iłów plastycznych o niejednolitej rozciągłości. W utworach tych, w rejonie niecki bytomskiej, zlokalizowane są nieregularne złoża rud cynkowo-oło- wiowych, które eksploatowane były na długo przed eksploatacją niżej położonych pokładów węgla. W wapieniach występują zjawiska krasowe. Szczeliny i pieczary pośród wapieni wypełnione są wodą. Dopływy wody do szybów głębionych w tych utworach na depresjach niecek wynosiły do kilku m 3 /min. Utwory pstrego piaskowca tej części GZW charakteryzują się kilku- bądź kil- kunastometrowymi pokładami piasków, iłowców, łupków ilastych i słabych pia- skowców. Wskutek zaburzeń tektonicznych utwory te są połączone bardzo często z głównymi basenami wodnymi wapienia muszlowego. Powoduje to w czasie głę- bienia szybu upłynnienie piasków i słabszych piaskowców. Z tego powodu na tych obszarach często głębi się szyby metodami specjalnymi, spośród których najczęściej obecnie stosowaną metodą jest zamrażanie całego nadkładu. Niekiedy przy ma- łych ciśnieniach horyzontów wodnych można uciekać się do metody cementowania skał w wodonośnych wapieniach lub do metody obudowy wbijanej i opuszczanej w utworach pstrego piaskowca. W obszarze zalegania utworów triasowych występują dwa zasadnicze horyzonty wodne: górny – w warstwach dolomitów i wapieni, oraz dolny – w warstwach pia- sków i piaskowców pstrego piaskowca. Górny horyzont wodny charakteryzuje się występowaniem wód typu szczelino- watego o swobodnym zwierciadle. Niejednokrotnie są to bardzo zasobne zbiorniki wodne, kontaktujące się przez szczeliny z łożyskami rzek i potoków (rzeka Brynica). Ze względu na zmienną szczelinowatość stosunki wodne na niewielkim nawet obszarze mogą być różne, toteż wyniki badań zebrane z otworu badawczego pod szyb powinny być skonfrontowane z rozeznaniem hydrogeologicznym sąsiednich otworów i szybów. Miąższość warstw omawianego poziomu wodnego dochodzi w osi niecki bytomskiej do ok. 180 m.