Jan Kostrz - Głębienie szybów

67 GŁĘBIENIE SZYBÓW – JAN KOSTRZ Eksploatacja rud cynku powoduje powstawanie leja depresyjnego w obszarze wpływów eksploatacji, wskutek czego poziom zwierciadła wód obniża się nawet do 30 m od powierzchni. Na dolny horyzont wodny składa się występowanie wód w piaskach i piaskow- cach triasu (pstrego piaskowca). W większości piaski te są drobnoziarniste i two- rzą niekiedy soczewkowate skupienia piasków gruboziarnistych, żwirów lub słabo zwięzłych piaskowców. Ze względu na mały współczynnik filtracji piaski te mają charakter kurzawkowy, mimo nieznacznej stosunkowo zasobności w wodę. Grubość ich wynosi od 10 do 40 m. W miejscach eksploatacji złóż węgla, gdzie utwory te kontaktują się z piaskow- cami karbońskimi, spełniającymi rolę filtru, dochodzi do osuszania utworów dolne- go pstrego piaskowca i szyby można zgłębiać metodą zwykłą (np. szyb podsadzko- wy II w kopalni Siemianowice, szyb Bobrowniki w kopalni Julian). Część środkowa GZWpokryta jest grubą warstwą utworów trzeciorzędowych za- legających przeważnie bezpośrednio na karbonie. Karbon ukazuje się na powierzch- ni bardzo rzadko w postaci kilku wypiętrzeń na południowy zachód od Rybnika w okolicy Pietrzkowic, Morawskiej Ostrawy i Karwiny oraz w okolicach Grójca na południe od Oświęcimia. Od południa nadkład skał trzeciorzędowych przykrywa nasunięcie warstw karpackich. Ogólna grubośc nadkładu jest tu znaczna i dochodzi do 800 m. Istniejące na tym obszarze kopalnie węgla zlokalizowano na wypiętrzeniach kar- bonu, gdyż koszty budowy tych kopalń były niższe. Obecnie lokalizuje się już ko- palnie na obszarach o znacznie grubszym nadkładzie. Utwory czwartorzędowe na tym obszarze zbudowane są z przewarstwień glin, pyłów, piasków i żwirów. W części zachodniej przeważają gliny i iły, w części wschodniej zaś piaski i żwiry. Zalegania tych utworów są bardzo niejednolite. Miąż- szość ich w południowej części obszaru wynosi od 10 do 50 m, we wschodniej czę- ści tego obszaru – średnio ok. 30 m, a w części zachodniej ok. 20 m. Zawodnienie tych utworów zależy od lokalnych warunków ukształtowania te- renu. W części zachodniej tego obszaru zasobność w wodę jest mała ze względu na pocięcie powierzchni wąwozami, które stanowią naturalny drenaż wód. W nie-