Jan Kostrz - Głębienie szybów

68 Rozdział 2. Prace geologiczno-badawcze których miejscach ze względu na lokalne działy spływu wód, jak i na litologiczne wykształcenie (gliny, iły) utwory te są bezwodne. We wschodniej części tego obszaru, o bardziej płasko ukształtowanej powierzch- ni, zasobność w wodę utworów czwartorzędowych jest większa. Większość nadkładu południowo-zachodniej części GZW tworzą utwory czwar- torzędowe. W związku z charakterystycznymi własnościami hydrogeologicznymi i geome- chanicznymi w utworach tych wyróżnić można dwie serie: − górną – iłów pylasto-piaszczystych, najczęściej ciemnoszarych z wkładkami zawodnionych piasków drobnoziarnistych, − dolną – iłów barwy oliwkowo-zielonej typu montmorylonitowego. Z praktycznych badań na tym obszarze można określić współzależność w wystę- powaniu obu serii. Tak np., jeżeli ogólna miąższość utworów trzeciorzędowych w pewnym miej- scu wynosi od 70 do 80 m, to miąższość górnej serii iłów wynosi od 10 do 15 m. W przypadkach gdy ogólna miąższość utworów trzeciorzędowych wynosi ok. 200 m, wówczas miąższość serii górnej iłów wynosi od ok. 120 m do ok. 150 m. Jeżeli ogólna miąższość utworów trzeciorzędowych jest znaczna i wynosi od 300 do 500 m i więcej, to miąższość serii górnej wynosi od 140 do 200 m. Występowanie górnej serii iłów o miąższości większej od 10 do 15 m zasadniczo kwalifikuje szyb do głębienia metodami specjalnymi. Górna seria utworów czwartorzędowych zbudowana jest z niejednolitych prze- warstwień iłów barwy najczęściej ciemno szarej. Charakter litologiczny iłów jest bardzo niejednolity, gdyż zawierają one ławice pylasto-piaszczyste oraz wkładki drobnoziarnistych piasków i gruboziarnistych pyłów. Grubość tych wkładek wynosi od 1 mm do kilku metrów. Ich nieregularne nie- kiedy przekątne zaleganie tworzy w masie iłów przestrzenną siatkę żyłek piasków. Infiltracja poprzez utwory czwartorzędowe i przewarstwienia piasków wód po- wierzchniowych wybitnie obniża właściwości geomechaniczne tej serii skał i czyni je miękko-plastycznymi, niekiedy nawet o charakterze kurzawkowym. W północno-zachodniej części tego obszaru występujące w tej serii przewar- stwienia piasków ze szczątkami organicznych części wapiennych przewodzą wody