Jan Kostrz - Głębienie szybów

90 Rozdział 2. Prace geologiczno-badawcze łupkowatych, z cienkimi wkładkami piaskowca, ławicami nieregularnie rozrzuco- nych sferosyderytów oraz z tzw. środkowym i spągowym poziomem syderytu ilaste- go. Iły, w miarę zwiększenia się głębokości, wykazują coraz większą łupkowatość. Spągowy poziom syderytu stanowi zasadniczy poziom eksploatacyjny. Pokład rudy tego poziomu podściela warstwa szaro-zielonego iłu o miąższości 1,0 m, od- znaczającego się dużą plastycznością. Pod warstwą szarozielonego iłu zalegają tzw. warstwy kościeliskie. Charaktery- zują się one występowaniem kruchych piaskowców oraz luźnych piasków. Ogólna miąższość tych warstw wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów. Warunki hydrogeologiczne charakteryzują się występowaniem trzech zasadni- czych horyzontów wodonośnych. Pierwszy horyzont wodonośny tworzą wody powierzchniowe. Spąg tego hory- zontu wodnego stanowią ciemne mułki lub też, w przypadku zapiaszczenia i wodo- przepuszczalności mułków, zalegające pod nimi iły jurajskie. Drugi horyzont wodonośny, tzw. środkowy, związany jest z pokładami rudy za- legającej pośród iłów. Warstwa iłów podścielająca pokład rudy wykazuje większą zawartość piasków i jest wodoprzepuszczalna. Trzeci horyzont wodonośny w piaskowcach kościeliskich jest poziomem zasad- niczym. Spąg tego horyzontu związany jest ze spągiem piaskowców kościeliskich. Wysokość podnoszenia się wody z tego poziomu bywa znaczna i sięga nieraz kilku- nastu metrów nad powierzchnię ziemi. Dopływ wody do głębionego szybu zwiększa się znacznie w miarę zgłębiania szybu w warstwy kościeliskie i jest bardzo duży z powodu ich znacznej przepuszczalności. Jest ona spotęgowana przez obecność wymytych szczelin i kawern w piaskowcach, którymi woda spływa ze znacznych odległości. Wskutek działalności wyługowującej wody tego poziomu hydrostatycz- nego wykazują silną agresywność wobec cementu. Ze względu na skomplikowane stosunki hydrogeologiczne głębienie szybów w tym okręgu jest bardzo trudne i wymaga najczęściej zastosowania metod specjal- nych oraz obudowy wbijanej (przy niewielkich głębokościach zalegania rudy) lub metody mrożenia górotworu przy większych głębokościach.