Jan Kostrz - Głębienie szybów

93 GŁĘBIENIE SZYBÓW – JAN KOSTRZ Miąższość utworów czwartorzędowych jest tu znaczna i dochodzi do 262 m. Reprezentowane są w górnej partii przez gliny zwałowe przewarstwione za- wodnionymi piaskami i otoczakami. Dolna seria utworów czwartorzędowych wykształcona jest w postaci kilkudziesięciometrowej grubości warstw piasków i żwirów. Utwory te są zawodnione wodami o zawieszonym poziomie hydro- statycznym w górnej serii i wodami o ciągłym charakterze i ciśnieniu 2,9 MPa w dolnej serii. Utwory trzeciorzędowe zalegające do głębokości 370 m repre- zentowane są w górnej serii przez warstwy piasków, a w dolnej przez mułowce. Całość tych utworów jest zawodniona, przy czym poziom hydrostatyczny wód wykazuje ciśnienie 3,1 MPa. Utwory kredowe zalegają do głębokości 500 m i są reprezentowane (idąc od góry) przez warstwy piasków, mułowców oraz piasków z konkrecjami fosfory- tów (alb). Te ostatnie utwory o miąższości kilkunastu metrów wykazują poziom hydrostatyczny o ciśnieniu 4,4 MPa. Utwory jurajskie zalegają poniżej utworów kredowych i są reprezentowane przez warstwy wapienia jamistego w stropie, kilkumetrowej grubości warstwy mułowców w serii środkowej oraz kilkunastometrowej miąższości warstw pia- sków z cienkim przewarstwieniem mułowców w serii dolnej. Według posiada- nych danych poziom wodonośny w wapieniach jamistych posiada ciśnienie hy- drostatyczne równe 4,4 MPa, a w niżej leżących warstwach piasków ciśnienie horyzontu wodnego wynosi 5,0 MPa. Utwory triasu zalegają do głębokości 830 m, przy czym reprezentowa- ne są w stropie przez zawodnione pstre mułowce o ciśnieniu hydrostatycznym 5,8 MPa. W części środkowej występują warstwy iłowców z wkładkami wapieni i piasków. Utwory te określane są jako bezwodne. Poniżej nich zalegają warstwy zawodnionych piasków arkozowych wykazujących ciśnienie złożowe 7,3 MPa. Utwory prekambru zalegające poniżej utworów triasowych reprezentowane są przez utwory skał wylewnych (noryty i aurozyty). Pośród tych skał zalega złoże rudy żelaza w postaci żyły zapadającej w głąb tych utworów. Stąd też eks- ploatacyjna głębokość szybów wynosić musi od 1200 do 1400 m. Takie utwory nadkładowe zmuszają do stosowania przy głębieniu szybów metod specjalnych, z których najbardziej racjonalna wydaje się metoda zamrażania górotworu.