Jan Kostrz - Głębienie szybów

95 GŁĘBIENIE SZYBÓW – JAN KOSTRZ Wiercenia obrotowe okrętne – wykonywane ręcznie do głębokości nieprzekra- czających 50 m. Najczęściej jednak przy wierceniach badawczych pod szyby w ska- łach miękkich stosowany jest sposób ręczno-mechaniczny, gdzie sam proces wier- cenia świdrem łyżkowym, świdrem spiralnym lub szlamówką wykonuje się ręcznie, pozostałe zaś czynności, jak wyciąganie przewodu, urobku, pompowanie wody, ru- rowanie otworu – za pomocą urządzeń mechanicznych. Niekiedy przy wierceniach okrętnych dla przewiercania cienkich wkładek skał zwięzłych stosuje się wiercenie udarowe przy użyciu prostych urządzeń – dłuta, sztywnego przewodu i balansu. Wiercenie okrętne wykonuje się w ten sposób, że kilku ludzi obraca przy użyciu utwierdzonego poziomo do żerdzi drążka przymocowany do żerdzi wiertniczej świ- der łyżkowy, powodując zagłębianie się świdra w skałę. Po wypełnieniu się świdra lub szlamówki wyciąga się przewód i opróżnia szapę, pobierając próbkę. Przy bar- dziej zwięzłych skałach, np. iłach, iłołupkach dla ułatwienia urabialności dolewa się do otworu niewielką, ściśle określoną ilość wody. Po odwierceniu kilkudziesięciu centymetrów wlewa się do otworu wodę, a następnie świdrem łyżkowym lub szla- mówką wybiera się urobioną skałę. W przypadku, gdy skały są tak zwięzłe, że nie da się ich urobić za pomocą szapy, do wiercenia używa się świdrów spiralnych. W niewielkiej odległości od dna otworu prowadzi się rury wiertnicze, utrzymując ściany otworu. Wielkość nieosłoniętych ścian otworu zależy od zwięzłości skał. Nie- kiedy przy wierceniu otworów badawczych w zawodnionych piaskach i kurzawkach występuje zjawisko tzw. podbijania (kurzenia) skały do otworu, która pod ciśnie- niem hydrostatycznym wody wznosi się w odwiercanym otworze do kilkudziesięciu centymetrów, a nawet w rzadkich wypadkach – do kilku metrów. W takich przypadkach należy prowadzić rury okładzinowe równo z dnem otwo- ru, a nawet niekiedy wciskać rury w skałę, a następnie wybierać skałę z zarurowa- nego już otworu. Wiercenia udarowe ręczne stosowane bywają w sporadycznych przypadkach przy wierceniach okrętnych. Wiercenie wykonuje się przy użyciu dłuta, przy czym urobek skalny rozmieszany z dolaną do otworu wodą wydobywa się za pomocą szla- mówki. Najczęściej stosuje się wiercenie ze sztywnego przewodu, żerdzi. Wierceń