Materiały konferencyjne SEP 2018

dem 209. W tym rejonie jest ona korelowana z warstwą piaskowców zalegających pomiędzy pokładem 207 a 206/1 (Rys. 1). Zgodnie z opracowaniem J. Drzewieckiego rejestrowana sej- smiczność jest następstwem pękania grubych warstw słabego piaskowca i zostaje uruchomiona poprzez podbierającą eksploatację warstw węgla. W obszarach, gdzie działają siły usztywnia- jące górotwór tj. w rejonach oddziaływań zaszłości eksploatacyjnych, krawędzi, resztek oraz zaburzeń geologicznych, w tym uskoków, dynamika podziału grubych słabych piaskowców jest jeszcze większa. Dodatkowo, w przypadku eksploatacji wielopokładowej, w stropach ko- lejno eksploatowanych pokładów, występują słabe grube piaskowce i każda podbierająca je eksploatacja, uruchomia procesy ich podziału [4]. Zaobserwowano, że wstrząsy należące do pierwszej grupy (głębokość hipocentrum około 50 do 90 m ponad pokładem 209) charakteryzują się dodatnimi odchyłkami procentowymi wy- znaczonymi dla stanowiska „Chełm Śląski” i ujemnymi lub bliskimi zera dla stanowiska „Fa- went”. Natomiast wstrząsy, których ogniska znajdują się bliżej powierzchni, w jeszcze bardziej spękanym górotworze, w wyniku wcześniejszej dokonanej eksploatacji, cechują się dodatnimi odchyłkami procentowymi dla stanowiska „Fawent” i ujemnymi lub bliskimi zera dla stanowi- ska „Chełm Śląski”. Próba korelacji otrzymanych wyników z sytuacją geologiczną rejonu wska- zuje na specyficzne działanie Uskoku Wschodniego. Fale generowane przez wstrząsy o ogni- skach głębszych (bliżej pokładu 209) łatwiej propagują do Uskoku Wschodniego i przechodząc do skrzydła zrzuconego znajdują się na głębokości odpowiadającej piaskowcom ponad pokła- dem 207, ulegają tym samym procesom wzmocnienia co znajduje odzwierciedlenie w wyż- szych wartościach parametrów rejestrowanych na stanowisku „Chełm Śląski. Natomiast na stanowisku „Fawent” rejestrowane są mniejsze wartości przyspieszeń drgań gruntu w skutek częściowego tłumienia energii fali sejsmicznej przez zroby pokładu 207 w tym rejonie. Dla wstrząsów o ogniskach położonych wyżej (dalej od pokładu 209) uzyskane wyniki zgodne są z zasadami propagacji fal sejsmicznych tzn. wartości rejestrowane na stanowisku „Fawent” są wyższe od tych rejestrowanych na stanowisku „Chełm Śląski”. Wyniki te, niejako dodatkowo, potwierdza ilość interwencji telefonicznych od mieszkańców, po zaistniałych wstrząsach. Wyniki analiz przedstawione w niniejszym opracowaniu wskazują na znaczny wpływ wa- runków geologicznych na stan zagrożenia sejsmicznego towarzyszącego prowadzonej eksploa- tacji. Specyfika budowy złoża w rejonie ściany 919 w pokładzie 209, występowanie grubych warstw słabych piaskowców w znacznej odległości od eksplodowanego pokładu w połączeniu z obecnością zaszłości eksploatacyjnych i uskoków o dużych zrzutach jest istotnym czynni- kiem determinującym występowanie wstrząsów wysokoenergetycznych i tym samym mającym wpływ na poziom aktywności sejsmicznej w analizowanym obszarze. Potwierdzeniem tego faktu są wyniki analizy mechanizmów ognisk wstrząsów, zarówno w zakresie ich charakteru (mechanizm ścinający), jak i układu płaszczyzn pęknięcia. Osobnym zagadnieniem jest wpływ występującego w bezpośrednim sąsiedztwie pola ścia- ny Uskoku Wschodniego na propagację fal sejsmicznych po wstrząsach górotworu i rejestro- wane w ich następstwie parametru drgań gruntu na stanowiskach powierzchniowych. Jak wy- nika z przedstawionej analizy sąsiedztwo płaszczyzny uskokowej istotnie wpływa na kierun- kowość rozchodzenia się fali sejsmicznej. Procesy dynamiczne indukowane robotami eksploatacyjnymi ścianą 919 w pokładzie 209 są odczuwalne w zdecydowanie większym stopniu na powierzchni niż w wyrobiskach górniczych [4] co znajduje odzwierciedlenie w notowanych przez służby Kopalni zgłoszeniach o odczuciach wstrząsów przez lokalną społeczność oraz brakiem skutków dynamicznego oddziaływania wstrząsów na stan wyrobisk i bezpieczeństwo załogi.