Materiały konferencyjne SEP 2019

1.4. Członkowie delegacji powinni posiadać predyspozycje psychologiczne ułatwiające realizację zadania bez ponoszenia nadmiernych kosztów emocjonalnych Predyspozycje psychologiczne, czyli właściwości temperamentu i osobowości pracownika de- legowanego przez pracodawcę do rodziny poszkodowanego mają niebagatelne znaczenie dla procesu radzenia sobie ze stresem przez te osoby. To z kolei przekłada się na poziom profesjo- nalizmu, zachowanie tej osoby i jej samopoczucie w trakcie i po zakończeniu kontaktu z rodzi- ną osieroconą. Za najbardziej istotne w tej sytuacji uznać należy te cechy temperamentu i oso- bowości, które odpowiadają za ogólnie pojętą odporność psychiczną oraz radzenie sobie i wy- trzymałość w sytuacjach trudnych. Cechy ludzkiego temperamentu uwarunkowane są biolo- gicznie, bo związane są z właściwościami układu nerwowego. Cechy osobowości natomiast są jak gdyby ich pochodną i kształtują się w oparciu o relacje społeczne, są bardziej plastyczne, dlatego w przeciwieństwie do cech temperamentu podlegają modyfikacji w ciągu życia jed- nostki. Z punktu widzenia właściwości temperamentu, bardziej odporne i wytrzymałe są osoby, które charakteryzuje wysoki poziom w następujących wymiarach: wytrzymałość na długotrwa- ły wysiłek, aktywność i odporność emocjonalna. Wśród pożądanych w tym względzie cech osobowości wskazać należy ekstrawersję i równowagę emocjonalną oraz brak skłonności do psychopatii rozumianej, jako cecha osobowości a nie zaburzenie funkcjonowania. Osoby z ry- sem ekstrawertywnym osobowości, adekwatnie reagujące na bodźce z otoczenia, czyli posiada- jące kontrolę emocjonalną, lepiej znoszą zmiany oraz łatwiej adaptują się do zaskakujących okoliczności oraz szybciej wracają do równowagi psychicznej po zakończeniu trudnej sytuacji. Zatem powiadamiania rodzin ofiar wypadków powinny podejmować się osoby odporne i wy- trzymałe, których wrodzone cechy temperamentu oraz posiadane predyspozycje osobowościo- we ułatwią wykonanie tego rodzaju zadania bez ponoszenia nadmiernych kosztów. 1.5. Członkowie delegacji powinni znać się wcześniej i wzajemnie wspierać. Podobnie jak ważna jest kwestia bezwzględnego unikania przypadkowości podczas formowa- nia składu delegacji udającej się do rodziny pracownika poszkodowanego lub poszukiwanego w akcji ratowniczej, tak samo istotne jest by w skład delegacji weszły osoby, które nie są sobie obce. Zadanie informowania rodziny wzbudza, bowiem u członków delegacji różne osobiste refleksje, powoduje określone reakcje emocjonalne, rodzi dylematy natury etycznej czy świa- topoglądowej, wywołuje niepokoje. Trudno w tym miejscu nie zgodzić się z tezą, że łatwiej i bardziej otwarcie można przeżywać te stany i dzielić je w towarzystwie osoby lub osób, które się zna, darzy sympatią i zaufaniem. Okoliczność taka w dużym stopniu sprzyja podołaniu i udźwignięciu przez te osoby zadania informowania rodziny ofiary wypadku. Należy tu rów- nież zaznaczyć, że informowanie ma swoją dynamikę. Inne stany pojawiają się po delegowania na pracowników obowiązku poinformowania rodziny i podczas koncentracji na wykonywanym zadaniu a inne po zakończeniu kontaktu i pożegnaniu z rodziną. Dlatego ważne jest, żeby oso- by delegowane miały swobodę wyrażania swoich emocji i nie czuły się ze sobą skrępowane. Dotyczy to w szczególności ostatniego etapu realizacji zadania związanego z wycofaniem się z kontaktu i powrotem do kopalni gdzie czekają bieżące obowiązki. Aby łatwiej proces ten mógł przebiec istotne jest by delegacja podzieliła się w drodze powrotnej lub po powrocie wszystkim tym co istotne w ich subiektywnym odczuciu, dokonując tym samym wentylacji emocji i zamknięcia zadania. Ponadto, delegowanych obowiązuje etyczny obowiązek zacho- wania w tajemnicy tego, czego byli świadkami w domu informowanej rodziny. Dlatego wszystko co się dokonało i przeżyło wspólnie w gronie powiadamiających powinno takim po- zostać, nie należy dzielić się swoimi spostrzeżeniami i wrażeniami z osobami postronnymi.