Materiały konferencyjne SEP 2019

analizie danych otrzymanych z pomiarów prędkości i przyspieszeń składowych translacyjnych drgań [5][6]. W ostatecznym rozliczeniu, składowe rotacyjne drgań sejsmicznych są całkowi- cie pomijane. Do niedawna taka sytuacja wynikała z braku odpowiedniej technologii umożli- wiającej pomiar drgań rotacyjnych oraz z przekonania, iż wartości obrotu generowanego falą sejsmiczną są tak niewielkie, że mogą być pomijane. Rosnące w ostatnich latach zainteresowa- nie nowym obszarem geofizyki przełożyło się jednak na szybki rozwój nowych metod pomia- rowych umożliwiających pomiar zarówno składowych translacyjnych, jak i rotacyjnych [7]. W niniejszym opracowaniu przedstawiono wyniki kilkumiesięcznych pilotażowych pomiarów sejsmicznych drgań obrotowych i translacyjnych generowanych działalnością górniczą w rejo- nie kopalń rud miedzi LGOM. 2. ROTACYJNE SKŁADOWE DRGAŃ SEJSMICZNYCH Główny ruch cząstek w ciele stałym może być podzielony na dwie grupy: translacyjną (wzdłuż osi X, Y oraz Z) oraz rotacyjną wokół osi (X, Y i Z) (rys. 2) [8], [9]. Rys. 2. Uproszczona zasada trójskładowych pomiarów rotacyjnych (lewa) i translacyjnych (prawa) Figure 2. Simplified method of rotational (left) and tanslational (right) measurements Jak zaznaczają Teisseyre [8], [9] oraz Lee [10], analizy teoretyczne wykazują, że sypkie materiały skalne, podobnie jak spękane, zwietrzałe czy zawodnione skały, mogą wpływać na nieregularną dystrybucję fal sejsmicznych tworząc jednocześnie zjawisko rotacji. Występowa- nie dodatkowych trzech składowych ruchu falowego nie może być zatem pomijane, m.in . ze względu na oddziaływanie na obiekty zlokalizowane w bliskim polu falowym. Implementacja obrotu cząstek do analiz numerycznych może w istotnym stopniu wpłynąć na poprawę dokład- ności wykonywanych obliczeń, a w efekcie umożliwi bardziej wiarygodną ocenę wpływu ak- tywności sejsmicznej na wyrobiska, skarpy, nasypy czy budowle powierzchniowe. Aktualnie na rynku dostępnych jest kilka typów sejsmometrów przeznaczonych stricte do pomiarów ro- tacyjnych drgań sejsmicznych. Narastające przekonanie o wartości informacji, którą mogą nieść za sobą dodatkowe składowe ruchu fali sejsmicznej powoduje, że pomiary rotacyjne są Ruch obrotowy Z Ruch translacyjny Z