Materiały konferencyjne SEP 2020

Rys.10. Korzystne przesunięcie chodników pod wybranym pokładem górnym do strefy odprężonej na odległość ok. 50m Wpływ filarów i resztek prowadzi do wystąpienia zarówno stref koncentracji naprężeń jak i obszarów odprężonych. Szerokie omówienie zagadnień naprężeń w filarach i resztkach można znaleźć w opracowaniach A. Sałustowicza, M. Chudek, H. Gil, Z. Kłeczka, A. Goszcz, Zasady 2000r opracowane (Chudek M. i inni 2000). Przy występowaniu w górotworze resztki o dużej szerokości 2L (rys.11) na jej obrzeżach w odległości X m od krawędzi występują obszary maksymalnych naprężeń, które przy szerokości resztki 2L = 2X m sumują się i osiągają duże wartości, które powodują jej niszczenie. Wg badań przeprowadzonych przez (Bieniawskiego 1967) zniszczenie resztki przez jej rozgniecenie następuje przy naprężeniach o wielkości: h L3,15 28    (21) gdzie: L – szerokość resztki, h - wysokość resztki Zmniejszanie szerokości resztki powoduje wzrost naprężeń w resztce oraz zmniejszania się naprężenia niszczącego z warunku (21), co prowadzi do dynamicznego zniszczenia i wystąpienia tąpnięcia naprężeniowego. Podstawową regułą eksploatacji jest warunek niezmniejszania szerokości resztki. Wykonywanie chodników w resztce również prowadzi do zwiększenia jej naprężenia i niekorzystnych oddziaływań dynamicznych. Analizy naprężeniowe wykazały, że pod i nad resztką występują tzw. strefy naprężeń hydrostatycznych (strefa oznaczona przez 1 na rys.11.12), strefa skał o wysokim wytężeniu skał ulegających kruchemu zniszczeniu (strefa oznaczona przez 2 na rys.11.12) i strefa o podwyższonych naprężeniach (strefa oznaczona przez 3 na rys.11.12) o zasięgu Z m , która (wg Sałustowicza 1955) może być wyznaczony z wzoru: z z m p L4 Z       (2 2) gdzie: Z m – zasięg pionowy oddziaływania resztki, 2L – szerokość resztki,  z – naprężenia w resztce, p z – składowa pionowa naprężenia. Zasięg pionowy oddziaływania resztki Z r i poziomy X r określa się z wzorów analitycznych, obliczeń numerycznych lub wyznacza metodami sejsmicznymi. Rys.11. Kształtowanie się stref naprężeń pod resztką pokładu 1 - strefa naprężeń hydrostatycznych, 2 – strefa dużych naprężeń prowadząca do kruchego zniszczenia skał, 3 – strefa podwyższonych naprężeń pierwotnych