Materiały konferencyjne SEP 2020

3.2. Badania petrograficzne Mikroskopowe badania petrograficznie w świetle odbitym przede wszystkim służą do określe- nia stopnia uwęglenia oraz oznaczenia składu macerałów wszystkich trzech grup – witrynitu, liptynitu i inertynitu w badanych próbkach węglowych (Kruszewska, Dybova-Jachowicz 1997). Na podstawie macerałów określa się mikrolitotypy węgla mające wpływ na parametry technologiczne, w tym min. do generowania pyłu. Skład pyłu również oznaczany jest metoda- mi petrograficznymi, a co za tym idzie wyznacza się składniki uznane za szkodliwe wchodzące w skład zawiesiny. Przyjmuje się, że pył kopalniany składa się poza krzemionką i innymi substancjami, głów- nie z macerałów z grupy witrynitu i inertyniti. Właściwości fizyko-chemiczne tych grup mace- rałów charakteryzują się wysoką zawartością węgla i związków aromatycznych co skutkuje ich kruchością i podatnością na spękania. Macerały z grupy liptynitu zawierają dużą ilość związ- ków alifatycznych oraz charakteryzują się swoistą elastycznością i większą gęstością. Z uwagi na ten fakt zostają grawitacyjnie oddzielone od frakcji repspirabilnej pyłu węglowego (Schulz i in. 1997). Ilość macerałów wchodzących w skład pyłu (witrynit i inertynit) różni się w zależności od stopnia uwęglenia. Im jest on wyższy tym grupa witrynitu zwiększa swój udział. Zawartość wi- trynitu zwiększa się w pyle kopalnianym oraz pyle płucnym wraz ze wzrostem uwęglenia, na- tomiast ilość inertynitu zmniejsza się [Rys. 2.] Klasyfikacja współczynników kształtu (∫ kształtu = Φmin/Φmax) podzielona na cztery przedziały (∫ kształtu < 0,25; 0,25–0,5; 0,5–0,75; >0,75) poka- zuje, że pola powierzchni cząstek witrynitu pozostają niezależne od stopnia uwęglenia w prze- ciwieństwie do inertynitu gdzie ta zależność jest. Wraz ze wzrostem stopnia uwęglenia macera- ły z grupy inertynitu o wydłużonym włóknistym kształcie w proporcji szerokość/długość 1/4 ((∫ kształtu < 0,25) mają tendencje do zachowania większych rozmiarów. Inertynity z ∫ kształtu > 0,5 mają podobne rozmiary do witrynitu, niezależnie od stopnia uwęglenia. (Schulz i in. 1997). Przyjęto zatem, że duże cząsteczki włóknistego inertynitu działają dokładnie tak samo jak krzemionka są w stanie zastąpić krzemionkę w procesach inicjujących stany zapalne w płu- cach.