Materiały konferencyjne SEP 2020

– Model bazujący na ocenie sytuacji, w ramach którego decydent na dane wejściowe w postaci parametrów sytuacji i jej kontekstu nakłada własne doświadczenia analizując jego zgodność z oczekiwaniami i podejmując decyzje na zasadzie porównania z działaniami podejmowanymi w przeszłości. – Model kierowania się rozpoznaniem – dominujący w sytuacjach zagrożenia lub znacznego ograniczenia czasowego, w którym decydent nie analizuje wszystkich możliwości, lecz rozwa- ża je szeregowo i podejmuje działanie jeśli symulacja danej decyzji jest dla niego satysfakcjo- nująca. – Model poszukiwania struktury dominującej – bardzo powszechny model stosowany najczę- ściej w przypadku nowych inwestycji. Decydent parametryzuje podmiot decyzji, nadaje danym parametrom wagę i ocenia alternatywy poszukując tej dominującej. W przypadku jej braku następuje redefinicja parametrów lub przypisanych im wag. – Teoria obrazów – model bazujący na strukturze poznawczej jaką są „obrazy” - przyjęte przez decydenta zbiory celów, wartości, planów i prognoz. Alternatywne rozwiązania są w pierwszej kolejności „filtrowane” poprzez przyrównanie do zdefiniowanych „obrazów”, a te które speł- niają zawarte w nich kryteria są ewaluowane pod kątem generowanego dla decydenta zysku. Przykładem tego typu decyzyjności są np. postępowania przetargowe. Powyżej przedstawiono tzw. modele procesowe. Równolegle do nich funkcjonują także mode- le typologiczne [12]. Zgodnie z nimi, ludzkie zachowania przy podejmowaniu decyzji można podzielić na trzy typy zależne od mechanizmów poznawczych, charakterystyczne w szczegól- ności dla operatorów urządzeń w zakładach produkcyjnych. Są to działania determinowane przez: – Umiejętności – gdy czas pomiędzy odbiorem informacji, a wykonaniem bazującej na niej akcji jest bliski zeru. Inaczej może być interpretowany jako działania odruchowe. – Reguły – wybór działania przez decydenta zależy od jasno określonych reguł postępowania w przypadku napotkania na dany zestaw informacji wejściowej (np. postępowanie zgodnie z instrukcjami stanowiskowymi). – Wiedzę – decydent podejmuje działania względem problemu, którego dotąd nie doświadczył, a wyboru pomiędzy alternatywami działania podejmuje na podstawie posiadanej wiedzy eks- perckiej. W obecnych czasach procesy decyzyjne przechodzą dynamiczną transformację, aczkolwiek opisane modele podejmowania decyzji pozostają nadal aktualne, gdyż wynikają jednoznacznie z ludzkich procesów myślowych. Przyjmując którykolwiek model jako bazowy może on pod- legać modyfikacjom jedynie w poszczególnych jego etapach. Nie jest to zmiana celu danego procesu, a jedynie sposobu działania w jego obrębie. Decydujący wpływ na dynamizację zmian w nowoczesnym podejściu do procesów decyzyjnych ma przyrost wiedzy na temat podmiotu, którego dana decyzja dotyczy, a nie modyfikacja całego procesu. W praktyce, oznacza to ła- twiejsze generowanie danych opisujących przedmiot decyzji wraz z ich rozkładem w czasie. Współcześnie osiągnięto punkt, w którym ilość tych danych, ze względu na zautomatyzowaną łatwość ich generowania (Internet of things), przesyłania i gromadzenia (Big Data), znacznie przekracza ludzkie możliwości ich pełnego przetwarzania, a co za tym idzie uzyskiwania war- tości z przenoszonej informacji. Gromadzenie ogromnej ilości danych z czasem naturalnie wymusiło rozwój narzędzi wspierających ich interpretację, od prostych metod agregowania informacji po automatyczne przedstawienie optymalnych wariantów decyzyjnych, nie tylko na podstawie zarejestrowanych stanów bieżących, ale przede wszystkim zachodzących wzorów