Materiały konferencyjne SEP 2020

go w tym samym materiale, ale o średnicy 7,5 cm – już tylko równe R c . Okazuje się, że warto- ści obciążeń, które w warunkach laboratoryjnych nie powodują zniszczenia próbek skalnych, w odniesieniu do warunków dołowych potrafią dokonać destrukcji wyrobisk. Wniosek jest je- den: błąd pomiaru obciążeń bloków skalnych znacznych objętości jest przeciwnie proporcjo- nalny do błędu pomiaru badanej próbki danego materiału o niewielkich rozmiarach – ilustracja poniżej. Rys. 10. Efekt skali badanych naprężeń pierwotnych względem zmiennej objętości badanego masywu skalnego [11]. Fig. 10. The scale effect of the measured original stresses relative to the variable volume of the measured rock mass [11]. 3.6. Anelastic strain recovery Pomiar parametrów pola naprężeń, wykorzystujący metodę anelastycznego nawrotu odkształ- ceń (anelastic strain recovery) bazuje na odwierceniu w ośrodku skalnym próbki, np. rdzenia, co skutkuje jednocześnie zdjęciem z niego pola naprężeń, które oddziaływało wewnątrz otwo- ru. Widoczne są zmiany na próbce – rozszerza się bardziej zgodnie z kierunkiem największych naprężeń oraz mniej – tam gdzie panowały najmniejsze naprężenia [9]. Opisane zjawisko, zna- ne jako relaksacja ośrodka skalnego zależy w głównej mierze od jego sprężystości. Do pomiaru nawrotu odkształceń próbek skalnych wykorzystywany jest przyrząd zbudowany z trzech par przetworników indukcyjnych przemieszczeniowych rozłożonych promieniście, które to dokonują pomiarów odpowiedzi próbki tuż po wyjęciu z górotworu. Pomiary terenowe, pokazują jak otwarcie i propagacja mikropęknięć zwykle towarzyszą regeneracji naprężeń anelastycznych. Przy pomocy metody ASR można wyznaczyć wielkość oraz kierunki naprężeń głównych, jednak określenie tych parametrów jest trudniejsze od in- nych metod i należy wykorzystać zasadniczy model próbki rdzenia. Metoda ta była testowana w otworach wiertniczych o znacznych głębokościach odwiertu, w których stosowanie innych metod, takich jak na przykład hydroszczelinowanie nie było technicznie możliwe lub ekono- micznie uzasadnione [9], jednak z uwagi na znaczne rozbieżności uzyskiwanych wyników w porównaniu z innymi metodami ASR nie jest powszechni wykorzystywaną metodą.