Materiały konferencyjne SEP 2021

Rysunek wymaga kilku objaśnień. W oryginalnej normie ISO 50006 (która nie ma statusu Polskiej Normy) na określenie różnicy między wartościami wskaźników użyto słowa “ improvement ”. Mimo, że to określenie nie jest prawidłowe pozostawiono je (choć przekreślone) dla zachowania zgodności z oryginałem, do- dano jednak określenie prawidłowe („zmiana”). Drugą kwestią jest wyjaśnienie pojęcia „Energetycznej Linii Bazowej, EnLB ”, które w PN-EN ISO 50001:2018-09 zdefiniowane jest następująco: „ odniesienie(-a) ilościowe stanowiące pod- stawę do porównywania wyniku energetycznego ” [8, def. 3.4.7]. Oznacza to, że EnLB jest po prostu wartością odniesienia, do której porównywana jest wartość bieżąca. Zaznaczyć należy, że choć EnLB bazuje na danych z ustalonego okresu, ten nie jest definicyjnie ustalony. Wyjaśnienia wymaga jeszcze pojęcie „wyniku energetycznego” zdefiniowanego następująco: „ wynik energetyczny - wymierny(-e) rezultat(-y) związany(-e) z efektywnością energetyczną, wykorzystaniem energii i zużyciem energii ” [8, def. 3.4.3], co oznacza, że przez „wynik energe- tyczny” należy rozumieć jakąkolwiek miarę związaną z zarządzaniem energią: jej zużycie (konsumpcję), efektywność jej wykorzystania lub sposób jej wykorzystania. Zdefiniowany w sposób wyżej opisany nowy wskaźnik wynikowy, którym jest zmiana energochłonności jest wskaźnikiem ilościowym, którego wartość „odpowiada na pytanie”: „o ile wartość się zmieniła w rozważanym okresie”. W przypadku energochłonności możemy powiedzieć, np. że w ciągu roku energochłonność wzrosła (zmieniła się o + wartość). Oczywi- ście, zwiększenie energochłonności nie jest pożądane jednak stwierdzenie, że energochłonność się pogorszyła, nie jest uprawnione. Zamiana stwierdzenia „niepożądane” na ocenę „pogorsze- nie” jest zmianą typu oceny (z ilościowej na jakościową) i może prowadzić do błędnych decy- zji zarządczych. Prawidłowa ocena jakościowa musi opierać się na wskaźniku jakościowym, bazującym na porównaniu dwóch wartości wskaźnika źródłowego (energochłonności) od- zwierciedlającego identyczne warunki pomiarowe. Kwestia dokonywania porównania w iden- tycznych warunkach pomiarowych jest kwestią fundamentalną i jako taka traktowana jest w wielu standardach „jakościowych”, [6, 7, 9, 10, 11, 12, 13]. Uzyskanie takich warunków w dwóch różnych okresach jest mało prawdopodobne dlatego należy porównywać wartości z tego samego okresu, okresu raportowania. Ale aby dokonywać porównania potrzebne są dwie różne wartości a mamy tylko jedną, energochłonność zmierzoną w okresie raportowania. Skąd wziąć drugą wartość? Trzeba ją oszacować, obliczyć. Wartość ta ma odpowiadać na pytanie: jaka byłaby wartość wskaźnika, gdyby proces funkcjo- nował tak jak w okresie wcześniejszym (poprzednio zwanym okresem bazowym ale teraz już nie) ale w warunkach jak w okresie raportowania. Aby obliczyć tę wartość należy opisać spo- sób funkcjonowania procesu w okresie wcześniejszym – np. za pomocą modelu matematycz- nego odzwierciedlającego zależność zmiennej zależnej (tu: energochłonności) od czynników, które na tę energochłonność wpływają – w modelowaniu określane są one jako zmienne nieza- leżne, a mogą nimi być np. czynniki pogodowe (temperatura, ciśnienie), wydajność procesu wyrażona wolumenem produkcji itp. Różnica między wartością energochłonności rzeczywistej (zwaną wartością zmierzoną) w okresie raportowania a obliczoną, hipotetyczną energochłon- nością w okresie raportowania (zwaną też wartością przewidzianą lub estymowaną) jest warto- ścią nowego wskaźnika – jest to wskaźnik jakościowy nazywany poprawą, tu: poprawą ener- gochłonności. Koncepcja ta, tyle, że z użyciem innego nazewnictwa, jest powszechnie stosowana i opisana także w standardach [6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 19]. Konsternację może budzić stwier- dzenie, że obie koncepcje (ilościowa i jakościowa) opisane są w normie ISO 50006:2014 – jest to efekt konstrukcji normy, która będąc w zamiarze autorów, źródłem szczegółowej wiedzy nt.