Materiały konferencyjne SEP 2021

pionowym do 18 metrów. Ponadto występuje szereg mniejszych uskoków zlokalizowanych na całym obszarze złoża. Kierując się od północnej granicy z kopalnią Sośnica na południe, złoże przecina strefa fałdowa nazwana „antykliną knurowską”, złożoną z dwóch siodeł i dwóch łęków, która kontynuuje się w złożu „Szczygłowice” oraz „Dębieńsko”. Część północna złoża [wyłączona z eksploatacji] zdominowana jest przez serię nasunięć i łusek tektonicznych [2], natomiast część na południe od „antykliny knurowskiej” ma charakter monokliny zapadającej w kierunku SE pod średnim kątem 15°. Miąższości pokładów eksploatowanych oraz przewidzianych do dalszego wykorzystania mieści się w przedziale pomiędzy 1,50m do ponad 6 m. Złoże zostało rozpoznane i udokumentowane do poz. 1050m. Dominującymi typami węgla wg PN-82/G-97002 są typ 34.2 gazowo-koksowy oraz 35.1 ortokoksowy [9]. Węgle charakteryzują się bardzo dobrymi parametrami jakościowymi umożliwiającymi ich wykorzystanie zarówno w energetyce jak i koksownictwie [6]. 1.1. Trójwymiarowe modelowanie złóż Kluczową rolę w rozpoznaniu budowy geologicznej w ciągu ostatnich lat odegrał PIG-PIB. Zgodnie z obowiązującą Ustawą Prawo geologiczne i górnicze [Dz.U. z 2019 r. poz. 868]. za rozpoznawanie wgłębnej budowy geologicznej kraju odpowiedzialny jest właśnie PIG-PIB, jak i tym samym za modelowanie parametryczne płytkich struktur geologicznych w Polsce. Stanowisko PIG-PIB jest jednoznaczne – modelowanie geologiczne 3D, koordynacja i interpretacja wygenerowanych modeli 3D powinny stać się ustawowym zadaniem służby geologicznej [4]. W podziemnej eksploatacji górniczej utworów węglonośnych znaczącą rolę odgrywają zarówno wgłębne kartowanie geologiczne, jak i ocena zagrożeń naturalnych oraz tych spowodowanych wydobyciem węgla. W ostatnim czasie w polskim przemyśle górniczym węgla kamiennego zastosowanie znalazły cyfrowe techniki sporządzania map oraz zarządzania danymi podpowierzchniowymi, pokrewne technikom GIS. Jednakże w pełni trójwymiarowe modelowanie geologiczne, które jest oparte o metody numeryczne, w praktyce przemysłowej wykorzystywane jest jeszcze sporadycznie, w przeciwieństwie do poszukiwań i eksploatacji nafty i gazu – w tych dziedzinach jest to już powszechną praktyką [16]. Głównym zadaniem kartografii geologicznej jak i modelowania, jest jak najwierniejsze przedstawienie obrazu budowy geologicznej danego rejonu badań. W następnym etapach modelowanie kartograficzne poprzez włączenie modeli numerycznych złóż umożliwia racjonalną gospodarkę zasobami naturalnymi zgodnie z wytycznymi obowiązującego Prawa Geologicznego i Górniczego. Dodatkowo dla funkcjonującego zakładu górniczego możliwość efektywnego zarządzania danymi w modelu geologicznym, jak i numerycznym stanowi podstawę do efektywnego wykorzystania zasobów złoża kopaliny [np. węgla kamiennego], optymalizowania kosztów wydobywczych, jak i przewidywania wydobycia [4]. 1.2. Badania modelowe Szeroko pojęty termin badań modelowych odnosi się przede wszystkim do badań eksperymentalnych na danym obiekcie określającym jego przydatność w określonym dla niego celu. Modelowanie jest nieodłączną częścią wielu dyscyplin naukowych [1], w tym przypadku należy rozumieć to jako wykorzystanie nauki dla osiągnięć przemysłowych. W kontekście modelu złoża 3D należy posłużyć się przydawką geologiczne badania modelowe, gdyż poza zasadnością przeprowadzenia testów weryfikujących wykonanie modelu i jego przydatność w procesach związanych z harmonogramowaniem produkcji oraz prowadzeniem ruchu zakładu górniczego, dokonuje się także ponownej lub wstępnej weryfikacji stopnia rozpoznania