Materiały konferencyjne SEP 2021

było wynikiem wystąpienia kilku wstrząsów o energiach rzędu 10 4 J, a nie faktycznym wzrostem zagrożenia w rejonie ściany. Wyniki badań metodą geotomografii klasyfikowały skały otaczające do średnio skłonnych do tąpań. Zmodyfikowana anomalia Gutenberga-Rich- tera zA G-R przyjmowała wartości ujemne (brak zagrożenia) oraz dodatnie, sięgające 40%, czego skutkiem była ocena stanu zagrożenia sejsmicznego z GR-TA wskazująca na wzrost zagrożenia sejsmicznego w rejonie ściany (stan „c” ), co jednak nie pokrywało się z rzeczywistym wzro- stem aktywności sejsmicznej. W pozostałym okresie z GR-TA właściwie oceniała stan za-grożenia sejsmicznego w rejonie ściany. Począwszy od marca 2017 r. aktywność w rejonie ściany za- częła wzrastać, co manifestowało się występowaniem większej ilości zjawisk o ener-giach rzędu 10 4 J (sporadycznie 10 5 J), co można wiązać z powiększaniem się przestrzeni zrobowej w patii A wschód, zaburzeniem ustalonych stanów równowagi oraz destrukcją nad-ległych pakietów skalnych. W końcowym okresie eksploatacji, kiedy front ściany zbliżał się do strefy dużych gradientów prędkości fali podłużnej w skałach otaczających wyznaczonych ba-daniami aktywnej geotomografii oraz do zrobów ściany 565, występowały wstrząsy o ener-giach rzędu 10 5 J. Wstrząsy były odczuwane w wyrobiskach, jednak nie powodowały skutków, za wyjątkiem wstrząsu o energii 3  10 8 J (spowodował tąpnięcie). Wartości współczynnika b w całym okresie były poniżej wartości b śr oraz niższe od 1,5. Zmodyfikowana anomalia Guten- berga-Richtera zA G-R była wysoka, przekraczając 50%. Wyniki aktywnej tomografii sejsmicz- nej klasyfikowały skały otaczające pokład 510 jako średnio skłonne do tąpań z występującą strefę dużych gradientów prędkości podłużnej fali sejsmicznej. Ocena stanu zagrożenia sejs- micznego z GR-TA kwalifikowała ścianę jako wyrobisko średnio zagrożone (stan „c” ) i była adekwatna do rzeczywistego stanu zagrożenia. 5. PODSUMOWANIE Eksploatacja węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, praktycznie w całości, prowadzona jest w warunkach zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami. Stanowią one zagrożenie dla bezpieczeństwa nie tylko powszechnego, ale również stateczności wyrobisk, a przede wszystkim pracowników zatrudnionych w ruchu zakładów górniczych. Stąd tak ważnym as- pektem w funkcjonowaniu kopalń jest możliwość predykcji tych zagrożeń oraz wcześniejszego zaplanowania metod profilaktyki aktywnej i pasywnej ich zwalczania. Ocena stanu zagrożenia tąpaniami związana z występowaniem wstrząsów górotworu prowadzona jest najczęściej me- todą sejsmologii górniczej, przy czym można w tym celu wykorzystywać również inne meto- dy, jak np. rozkład Gutenberga-Richtera. Stan naprężeń w górotworze można określić również w oparciu o badania geofizyczne np. metodą aktywnej geotomografii. Dotychczas metody te stosowane były jednak oddzielnie, w związku z czym opracowano nową, dodatkową metodę oceny stanu zagrożenia sejsmicznego dla ścian, bazującą na korelacji zmian współ-czynnika b relacji Gutenberga-Richtera oraz wyników badań metodą aktywnej tomografii sejsmicznej. W artykule przedstawiono metodykę i kryteria oceny w oparciu o nową metodę, a następnie prze- nalizowano kształtowanie się stanu zagrożenia sejsmicznego dla dwóch ścian, które eksploat- owane były w Oddziale KWK Mysłowice-Wesoła. Wyniki oceny stanu zagro-żenia sejsmicz- nego odzwierciedlają rzeczywiste jego kształtowanie się w okresie eksploatacji ścianami. Otrzymane wyniki wykazują, że wykorzystanie połączenia dwóch metod badaw-czych pozwa- la określić stan zagrożenia, a nowa metoda może stanowić uzupełnienie obecnie stosowanych. Założenia metodyki i kryteria opracowane zostały m.in. dla warunków górniczo- geologicznych, w których eksploatowane były ściany 01Aw i 02Aw, przy czym może ona być wykorzystana w innych zakładach górniczych, po uwzględnieniu lokalnych czynników górni- czo-geologicznych.