Materiały konferencyjne SEP 2022

działalności badawczej odnoszącej się do fragmentu rzeczywistości [1], nauka jest bowiem sferą działalności człowieka, której wytwory powinny zawierać i cechować się określonymi właściwościami, a te z kolei wyróżniać je od jego innej działalności. Owocem tej działalności może być artykuł naukowy, zdaniem Andrzeja Czupryńskiego to forma pracy twórczej, w ra- mach której dochodzi do odkrywania i ustalania związków pomiędzy znanymi już zjawiskami, rzeczami i pojęciami lub ich odwzorowanie w określonych zjawiskach [2]. Kwestią wartą pod- kreślenia jest służebny charakter nauki i korzystania z jej dobrodziejstw przez wszystkich jej beneficjentów dla dobra ogółu, warto zatem szukać nowych połączeń pomiędzy nauką, a prak- tyką. Odzwierciedleniem pracy naukowej oraz wspólnej troski o zdrowie i życie pracowników powinny być rozwiązania systemowe odpowiadające bieżącym potrzebom zachowania wyso- kiego poziomu bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie. Sytuacja problemowa odnosi się do pro- blematyki związanej z ochroną życia i zdrowia pracowników podziemnych zakładów górni- czych w sytuacji nagłego zatrzymania krążenia (NZK). Z obserwacji pracowników Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego powstało wspólne przedsięwzięcie, w którym dostrzeżono po- trzebę opracowania procedury reagowania skierowanej dla osób narażonych na szczególnie trudne warunki pracy, jako element samoratowania oraz osób udzielających pierwszej pomocy w sytuacji nagłego zatrzymania krążenia. Przemysł wydobywczy, w szczególności górnictwo węgla kamiennego, należy do środowi- ska pracy potencjalnie najbardziej niebezpiecznego ze względu na występujące zagrożenia na- turalne oraz złożoność procesu technologicznego, dotyczącego między innymi udostępniania złoża, wydobycia i transportu. Górnicy są mocno narażeni na wysiłek fizyczny, zapylenie i wy- soką temperaturę. Do trudnych warunków środowiskowych, dochodzi również stres oraz struk- tura demograficzna załóg górniczych. W latach 2016-2020 w polskim górnictwie odnotowano łącznie 52 zgony. Zdecydowana ich większość była następstwem przewlekłych zmian choro- bowych. Najwięcej zgonów w tym okresie czasu odnotowano w kopalniach węgla kamiennego – 36 (69% zgonów w górnictwie), z czego 27 (75% zgonów w kopalniach węgla kamiennego) dotyczyło pracowników zatrudnionych pod ziemią[3]. Główną przyczyną zgonów nagłych za- rejestrowanych w latach 2016-2020 był zawał mięśnia sercowego z następową ostrą niewydol- nością krążeniowo-oddechową w konsekwencji nagłe zatrzymanie krążenia. Analiza zgonów nagłych odnotowanych według grup wiekowych wykazała, że na 52 zgony najwięcej – 23 (44,2%) zaistniało wśród pracowników powyżej 50 roku życia, natomiast w przedziale wieko- wym 41-50 lat odnotowano 21 zgonów (40,3%). Reasumując wśród pracowników powyżej 40 roku życia zaistniały 44 zgony (84,6%). Utrzymująca się tendencja zgonów nagłych ukazuję realną potrzebę pochylenia się nad problemem ochrony życia i zdrowia pracowników pod- ziemnych zakładów górniczych. Wymaga to jednak wspólnego wysiłku oraz współpracy wszystkich osób zaangażowanych w proces decyzyjny, by starą postawę zastąpić innowacyjną procedurą. Nim jednak to nastąpi zasadnym wydaje się pogląd przenikania przez siebie odręb- nych dyscyplin naukowych. Wnikając w obszar górnictwa, medycyny, psychologii, zarządza- nia kryzysowego, bezpieczeństwa i higieny pracy tworzy się interdyscyplinarny konglomerat oparty na poczuciu, że w pełni możemy wykorzystać nasz potencjał, wiedzę i kompetencje. Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzyso- wym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych oraz na odtwarzaniu infrastruktury lub przywróceniu jej pierwotnego charakteru. Zatem implementacja czterech faz zarządzania kryzysowego w odniesieniu do sytuacji problemowej wygląda następująco: – faza I zapobieganie: działanie zmierzająca do eliminacji lub zmniejszenia ryzyka wy- stąpienia zatrzymania krążenia, poprzez propagowanie zdrowego trybu życia wśród