Materiały konferencyjne SEP 2024

i przybierania. W tym samym czasie, we wspomnianej kopalni im. Bażanowa, w głównym wyrobisku znajdującym się w filarze ochronnym, po wielokrotnemu przybieraniu spągu, który pęczniał, sąsiedni pokład węgla nieproduktywnej grubości, który znajdował się w odległości 5 m poniżej wyrobiska, został wyciśnięty do niego. Oznacza to, że całkowita wielkość przybierania wyrobiska głównego podczas jego eksploatacji przekroczyła 5 metrów. Po wybieraniu ściany rozładunkowej w kopalni im. Bażanowa stopień rozładowania masywu w miejscu lokalizacji wyrobisk w przestrzeni powybierkowej tej ściany był tak wysoki, że przez 20 lat eksploatacji wyrobisk nawet obudowa nie była ściskana, a opinkę drewnianą nieobciążoną masywem można było przesuwać ręcznie. Niestety, gdy ściana, przylegająca do strefy rozładowania została odpracowana, efekt rozładowania całkowicie zniknął. Pierwsza praca doktorska na temat zastosowania SR do ochrony wyrobisk przygotowawczych została obroniona w 1983 roku [4]. W szczególności opracowano i naukowo uzasadniono opcje drążenia wyrobisk głównych w strefach rozładowania, a także rozwiązania z projektowania rozwoju prac górniczych z wykorzystaniem SR, z uwzględnieniem wymogów z wentylacji i reguł bezpieczeństwa. Opierając się na wynikach badań [1-3] i pracę [4], badania powtórzono w instytutach branżowych i dopiero w latach 80. ustalono główne prawidłowości przemieszczenia górotworu w sąsiedztwie ściany rozładunkowej, a także wyrobisk głównych, które były chronione w SR. Ponadto wiodące instytuty branżowe wydały regulacje branżowe. Należy zauważyć, że zagraniczni specjaliści dopiero niedawno zaczęli szukać możliwości wykorzystania SR do ochrony wyrobisk głównych [5]. W latach 80., pomimo udowodnionych oczywistych zalet lokalizacji wyrobisk głównych w SR, kierownictwo techniczne ukraińskich kopalń węgla nie stosowało aktywnie tej metody ochrony wyrobisk, uważając wybieranie ściany rozładunkowej za nieracjonalne z punktu widzenia tempa wybierania ścian. W końcu, aby przygotować zasoby do eksploatacji wyrobisk górniczych głównych, zlokalizowanych w strefie rozładowania, potrzebny był dodatkowy czas od jednego do kilku lat na bezpośrednie wybieranie ściany rozładunkowej. Głębokie długoterminowe planowanie prac i ekonomiczne porównanie wariantów ochrony wyrobisk głównych w czasach socjalizmu nie było niestety typowe dla przemysłu węglowego Ukrainy. Niestety, w ciągu ostatnich 20 lat w prywatnych kopalniach w Ukrainie (z różnych powodów) bardziej praktykowane było krótkoterminowe i średnioterminowe planowanie rozwoju działalności z wydobycia węgla ze szkodą dla długoterminowego, rozsądnego i bardziej efektywnego kosztowo programu rozwoju robot górniczych z wykorzystaniem SR. Doświadczenia z kopalni im. Bażanowa pokazały, że po wybieraniu sąsiednich ścian bez pozostawienia filarów między nimi, SR znikała częściowo lub całkowicie. Dlatego po wybieraniu ścian, przylegających do SR, jest niszczona część wyrobisk głównych, która znajduje się naprzeciwko sąsiedniej wybranej ściany. Świadomość, że utworzenie SR jest tylko pierwszym i najłatwiejszym krokiem, a głównym problemem jest zachowanie SR przed negatywnym wpływem dalszego rozwoju robót wybierkowych, kształtowała się stopniowo. W 1989 roku obroniono kolejną pracę [6], która dotyczyła problemu chronienia SR. Znaczenie osiągnięć naukowych i praktycznych rozwiązań wspomnianego problemu zostało wyróżnione Państwową Nagrodą Ukrainy w dziedzinie nauki i inżynierii w 1993 r. (Laureat Nagrody Państwowej w dziedzinie nauki i inżynierii, 31 grudnia 1993 r. (Dyplom nr 3852) za zestaw książek i artykułów na temat utrzymania głównych wyrobisk podziemnych w strefach rozładowania naprężeń (nadebranych