Materiały konferencyjne SEP 2025

2 ekstraktami roślinnymi. Uwzględniono ekstrakty uzyskane z pojedynczych surowców roślinnych oraz ich mieszanin. Pokazano wpływ warunków środowiskowych występujących na obszarze, z którego pozyskano materiał roślinny, na właściwości antyoksydacyjne ekstraktów. Przedstawiono zasady badania wielkości i kinetyki oddziaływania antyoksydantów z wolnymi rodnikami z wykorzystaniem metody EPR. SŁOWA KLUCZOWE: antyoksydanty roślinne, wolne rodniki, medycyna, spektroskopia EPR 1. WPROWADZENIE Antyoksydanty roślinne chronią organizm przed wolnymi rodnikami [1-8]. Do antyoksydan- tów roślinnych zaliczamy polifenole, karotenoidy, tokoferole i kwas askorbinowy [1-4]. Celem niniejszej pracy o charakterze poglądowym jest przedstawienie możliwości wykorzystania spektroskopii elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR) w badaniach wielkości i kinetyki oddziaływania z wolnymi rodnikami antyoksydantów roślinnych, które są stosowane w profilaktyce i leczeniu wybranych chorób. Podano przykłady badań oddziaływania z wol- nymi rodnikami różnych leczniczych surowców roślinnych. 2. PODSTAWY TEORETYCZNE SPEKTROSKOPII EPR 2.1. Zjawisko elektronowego rezonansu paramagnetycznego a widmo EPR wolnych rodników Zjawisko elektronowego rezonansu paramagnetycznego zachodzi w polu magnetycznym i do- tyczy niesparowanych elektronów [9-14]. Poziomy energetyczne niesparowanych elektronów, należących np. do wolnych rodników, ulegają rozszczepieniu w polu magnetycznym. Efekt ten wynika z kwantyzacji momentu pędu elektronu w polu magnetycznym. Absorpcja promienio- wania mikrofalowego powoduje przejścia niesparowanych elektronów na wyższe poziomy energetyczne. Procesy relaksacji odpowiadają za przejścia niesparowanych elektronów ze sta- nów wzbudzonych na niższe poziomy energetyczne. Zjawisko elektronowego rezonansu paramagnetycznego zachodzi, gdy spełnione jest równanie [9]: hν = gμ B B r ……………………………………………(1) gdzie: g – współczynnik rozszczepienia spektroskopowego; ν – częstotliwość promieniowania mikrofalowego; B r – rezonansowa indukcja magnetyczna; h – Stała Plancka; oraz μ B - magne- ton Bohra. Zgodnie z powyższym równaniem (1) [9] widmo EPR wolnych rodników uzyskać można je- dynie przy odpowiednio dopasowanym polu magnetycznym wytwarzanym przez elektroma- gnes spektrometru oraz częstotliwości promieniowania mikrofalowego. Przy spełnionym wa- runku (1) niesparowane elektrony wolnych rodników absorbują promieniowanie mikrofalowe i rejestruje się widmo, którego wielkość zależy od liczby wolnych rodników w testowanym układzie. Współczynnik rozszczepienia spektroskopowego g charakteryzuje rodzaj wolnego rodnika [9-13]. W niniejszej pracy omówiono przykłady badań oddziaływania wolnych rodni- ków i antyoksydantów roślinnych z wykorzystaniem spektrometru EPR pracującego z często- tliwością mikrofalową z pasma X wynosząca 9,3 GHz.