Materiały konferencyjne SEP 2025

7 surowców roślinnych o stosunku wagowym w mieszaninie wynoszącym 1:1 najsłabiej wygasza wolne rodniki. Metodą EPR zbadano oddziaływania z wolnymi rodnikami naparów uzyskanych z ziela i korzenia szczeci ( Dipsacus fullonum L.), a także naparu ze złożonego surowca roślinnego zawierającego ziele szczeci ( Dipsacus fullonum L.), ziele jeżówki purpurowej ( Echinacea purpurea L.) oraz owoce bzu czarnego ( Sambucus nigra L.) [21]. Wyznaczono wpływ promieniowania UVA na właściwości antyoksydacyjne testowanych ekstraktów. Wykazano, że oddziaływania antyoksydacyjne naparu z ziela szczeci eksponowanego na promieniowanie UVA są większe w porównaniu z oddziaływaniami antyoksydacyjnymi naparu z ziela szczeci nie poddanego działaniu promieniowania UVA. Odwrotny efekt zaobserwowano w przypadku naparu z korzenia szczeci poddanego i nie poddanego działaniu promieniowania UVA. Nie zaobserwowano zmiany właściwości antyoksydacyjnych naparu z mieszaniny ziela szczeci, ziela jeżówki purpurowej oraz owoców bzu czarnego, po zadziałaniu promieniowaniem UVA na surowiec roślinny. Najsilniej wolne rodniki wygaszał napar z korzenia szczeci nie poddanego działaniu promieniowania UVA. Spośród naparów uzyskanych z testowanych surowców roślinnych eksponowanych na promieniowanie UVA najsilniej wolne rodniki wygaszał napar z ziela szczeci. Metodę EPR zastosowano do badania właściwości antyoksydacyjnych naparów uzyskanych z mącznicy lekarskiej ( Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng.), borówki brusznicy ( Vaccinium vitis-idaea L.) i borówki czarnej ( Vaccinium myrtillus L.), pozyskanych ze stanowisk kontrolnych i zaburzonych [22]. Wykazano, że najsilniej wolne rodniki wygasza napar z mącznicy, a najsłabiej z wolnymi rodnikami oddziałuje napar z borówki czarnej. Zaobserwowano, że silniejsze właściwości antyoksydacyjne posiadają napary uzyskane z mącznicy, borówki brusznicy i borówki czarnej, rosnących na terenach zaburzonych. Rezultaty uzyskane w pracy [22] wskazują na nowy kierunek badań antyoksydantów roślinnych z uwzględnieniem warunków środowiskowych, a także potwierdzają przydatność spektroskopii EPR w medycynie. LITERATURA [1] Bartosz G. 2021: Druga twarz tlenu. Wolne rodniki w przyrodzie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN. [2] Czerwiecki L. 2009: Współczesne poglądy na rolę przeciwutleniaczy roślinnych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, tom 60, nr 3, str. 201-206. [3] Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B. 2011: Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm. Postępy Fitoterapii, nr 2, str. 127-142. [4] Sieniawska E. 2012: Losy roślinnych antyoksydantów w organizmie ludzkim. Postępy Fitoterapii, nr 1, str. 55-58. [5] Strzałkowski A., Rokicki W., Kłapcińska B., Antoszewski Z., Skalski J.H. 2004: Wolne rodniki tlenowe, ich rola w organizmie żywym oraz układy chroniące przed działaniem aktywnych form tle- nu. W: Tlen, niektóre inne gazy oddechowe i wolne rodniki tlenowe w medycynie, (Antoszewski Z., Skalski J. H., Skalska A. Red.), Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, str. 385-399. [6] Miller E., Malinowska K., Gałęcka E., Mrowicka M., Kędziora J. 2008: Rola flawonoidów jako prze- ciwutleniaczy w organizmie człowieka. Polski Merkuriusz Lekarski, nr 24, str. 556-560. [7] Pilawa B., Chodurek E., Stec M., Zdybel M. 2024: Zastosowanie spektroskopii elektronowego rezonansu paramagnetycznego do badania wolnych rodników i antyoksydantów w produktach spożywczych. Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.